Trên dải đất hình chữ S thân yêu, những tuyến biên giới luôn mang ý nghĩa thiêng liêng của lịch sử và chủ quyền quốc gia. Với Tuyên Quang - vùng đất được mệnh danh là “Thủ đô Khu giải phóng”, “Thủ đô kháng chiến”, giá trị ấy càng trở nên sâu đậm hơn khi biên giới được bảo vệ không chỉ bằng pháp luật, đường lối, chính sách, mà bằng cả lòng dân, bằng sự gắn bó máu thịt của đồng bào các dân tộc nơi phên dậu Tổ quốc.
Sau sáp nhập, tỉnh Tuyên Quang có diện tích 13.795 km², 124 xã phường, dân số gần 1,9 triệu người thuộc 25 dân tộc cùng sinh sống; trong đó có 17 xã biên giới kéo dài 277,556 km qua những dãy núi đá vôi cao dựng đứng, những con suối dốc và những vùng đất khó khăn nhất. Nhưng chính trên thử thách ấy, truyền thống đoàn kết, ý chí kiên cường và tinh thần một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ của nhân dân các dân tộc lại càng tỏa sáng mạnh mẽ.
Lịch sử đã chứng minh rằng “việc nhân nghĩa cốt ở yên dân”, Nhân dân chính là lực lượng tại chỗ không thể thay thế; là “tai mắt” phát hiện từng dấu hiệu bất thường; là những người hằng ngày gìn giữ từng cột mốc, từng cánh rừng, từng lối mở. Suốt nhiều năm qua, bà con các dân tộc phối hợp với lực lượng biên phòng cung cấp các nguồn tin có giá trị, góp phần ngăn chặn vượt biên, buôn lậu, truyền đạo trái phép; duy trì hoạt động của 346 tổ an ninh trật tự với 2.076 thành viên; 107 tổ tự quản bảo vệ đường biên, mốc giới với gần 900 hộ gia đình vẫn đều đặn tuần tra mỗi ngày cùng bộ đội. Những con số ấy không chỉ là kết quả; đó là minh chứng cho một chân lý giản dị mà sâu sắc: Khi lòng dân hướng về Tổ quốc, thì không có sức mạnh nào có thể làm lay chuyển biên cương.
Người dân và chiến sỹ biên phòng tuần tra đường biên
Thế trận lòng dân không chỉ được xây dựng bằng tuyên truyền hay lời kêu gọi, mà được nuôi dưỡng bằng chính đời sống của người dân, bằng những con đường được mở, những mái trường được dựng lên, dòng điện được kéo tới từng thôn làng, những cơ hội mới được trao cho từng hộ, từng gia đình. Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, tỉnh đã huy động tổng nguồn lực đạt hơn 64.000 tỉ đồng. Riêng Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh đã huy động hơn 1.100 tỉ đồng, hỗ trợ sinh kế và an sinh xã hội. Nhờ đó, hàng chục nghìn hộ nghèo đã thoát nghèo, 100% xã biên giới có đường ô tô đến trung tâm, 85% đường thôn bản được cứng hóa; tỷ lệ hộ nghèo giảm mỗi năm. Điện lưới về bản xa, internet vượt núi, trường lớp được kiên cố hóa, những căn nhà tạm dột nát dần được xóa bỏ… Đời sống người dân ngày càng ấm no hơn chính là “dưỡng chất” quan trọng nhất để nuôi dưỡng niềm tin, củng cố thế trận lòng dân bền vững.
Song hành cùng Nhân dân, lực lượng Bộ đội Biên phòng luôn là điểm tựa vững chắc nơi biên cương. Với phương châm “ Bba bám - Bbcacốn cùng”, cán bộ, chiến sĩ đã coi biên giới là quê hương thứ hai, coi đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt. Hiện 17 cán bộ biên phòng được tăng cường giữ các chức danh chủ chốt ở 17 xã biên giới, cùng hệ thống chính trị cơ sở củng cố hoạt động, xử lý các vấn đề nảy sinh ngay từ cơ sở. Các mô hình như “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn biên phòng”, “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương” đã hỗ trợ hơn 250 học sinh, giúp hàng trăm hộ dân phát triển sinh kế. Những hình ảnh chiến sĩ quân hàm xanh cõng học trò qua suối mùa lũ, khám bệnh cho người dân trong những ngày đông lạnh, hay thức trắng đêm cùng bà con khắc phục thiên tai đã trở thành biểu tượng đẹp của tình quân - dân, của niềm tin và sự gắn bó không gì thay thế được.
Quân nhân Đồn Biên phòng Lũng Cú và con nuôi của đồn thăm Lăng Bác và khuôn viên Phủ Chủ tịch
Cùng với giữ đất là giữ “trận địa tư tưởng” - mặt trận đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nền tảng internet và các trang mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, thế lực thù địch luôn tìm cách xuyên tạc, kích động, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc. Nhận thức rõ điều đó, Tỉnh Tuyên Quang đã đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền qua báo chí, đài truyền thanh cơ sở, chiếu phim lưu động, internet, lồng ghép văn hóa - văn nghệ, đồng thời phát huy vai trò của đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên, lực lượng 35, già làng, trưởng thôn, người có uy tín... Công tác quản lý nhà nước về tôn giáo được thực hiện nghiêm túc, vừa tạo điều kiện cho các hoạt động tôn giáo hợp pháp, vừa kiên quyết ngăn chặn việc lợi dụng tôn giáo để gây chia rẽ. Hệ thống loa truyền thanh cơ sở được phát 2 - 3 lần mỗi ngày bằng 5 thứ tiếng (Việt, Mông, Dao, Tày, Cao Lan), trở thành công cụ quan trọng trong cung cấp thông tin chính thống, định hướng dư luận, góp phần giữ vững ổn định tư tưởng chính trị ngay từ thôn bản.
Tuy nhiên, còn nhiều thách thức cần vượt qua: Khoảng cách phát triển giữa vùng biên và vùng trung tâm vẫn lớn; một bộ phận cán bộ cơ sở còn hạn chế về kỹ năng nắm bắt dư luận; hoạt động truyền đạo trái phép, buôn lậu, ma túy nhỏ lẻ vẫn tiềm ẩn; thông tin xấu độc trên mạng xã hội lan nhanh, dễ tác động đến những người thiếu kiến thức, ít thông tin. Những vấn đề đó đặt ra yêu cầu phải kiên trì, sáng tạo hơn nữa trong củng cố lòng dân, tăng cường tuyên truyền, giữ vững trận địa tư tưởng, kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội với xây dựng quốc phòng - an ninh.
Trong bối cảnh mới, việc giữ vững biên cương không chỉ là bảo vệ đường biên, cột mốc, mà còn là bảo vệ niềm tin của nhân dân; không chỉ giữ gìn lãnh thổ, mà còn giữ gìn khối đại đoàn kết, sự ổn định tư tưởng và niềm tự hào về quê hương cách mạng. Xây dựng thế trận lòng dân vững chắc phải bắt đầu từ tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng; phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, nhất là người đứng đầu; nâng cao chất lượng tuyên truyền, ứng dụng công nghệ số trong định hướng dư luận; phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân; phát huy vai trò già làng, trưởng bản, người có uy tín; và xây dựng nền biên phòng toàn dân gắn với biên giới hòa bình, hữu nghị, ổn định để cùng phát triển.
Có thể khẳng định rằng chủ quyền biên giới không chỉ được bảo vệ bằng mệnh lệnh hay những cuộc tuần tra, mà còn được giữ bằng sự đồng thuận của lòng dân, bằng tinh thần đoàn kết, trách nhiệm và niềm tin giữa Đảng, chính quyền, lực lượng vũ trang và nhân dân và sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị. Chúng ta tin tưởng rằng vùng đất biên cương nơi địa đầu Cực Bắc Tổ quốc sẽ mãi bình yên, và thế trận lòng dân ở Tuyên Quang luôn vững vàng như những cột mốc trường tồn với thời gian.
Dương Thắm