Cách mạng tháng Tám năm 1945, là thắng lợi lịch sử vĩ đại, đánh dấu sự biến đổi to lớn trong tiến trình lịch sử dân tộc Việt Nam. Thắng lợi này đã đập tan ách thống trị của thực dân, phát xít, đưa dân tộc ta bước vào một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập, dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước. Đảng ta từ hoạt động bí mật, đã công khai trở thành một Đảng lãnh đạo chính quyền. Nước ta từ một nước thuộc địa, nửa phong kiến trở thành một nước độc lập, là Nhà nước Dân chủ Nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á.
Ảnh minh họa. Tất Thắng
Ngày 12/3/1945, Đảng ra Chỉ thị Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta. Trong bản Chỉ thị đã nhấn mạnh phải mở rộng cơ sở của Mặt trận Việt Minh nhằm đoàn kết mọi lực lượng vào cao trào kháng Nhật, cứu nước. Thực hiện việc mở rộng Mặt trận dân tộc thống nhất, thực hiện chính sách đoàn kết, phân hóa hàng ngũ kẻ thù, tranh thủ mọi lực lượng, kể cả một bộ phận quan lại trong chính quyền tay sai.
Đáng chú ý là Đảng Cộng sản đã đề ra khẩu hiệu “phá kho thóc, giải quyết nạn đói.” Đây là khẩu hiệu rất kịp thời, phù hợp tình hình và đáp ứng được nguyện vọng của đông đảo quần chúng, có tác dụng thúc đẩy, phát động quần chúng vùng lên đấu tranh. Điều đó không chỉ có ý nghĩa kinh tế trước mắt, mà còn có ý nghĩa chính trị quan trọng [1].
Ảnh hưởng của Mặt trận Việt Minh lan rộng trong cả nước, tại hầu hết các tỉnh, thành phố đã có cơ sở của Việt Minh trong công nhân, nông dân, trong phong trào thanh niên, học sinh... Nhất là tổ chức Thanh niên tiền phong phát triển rất mạnh mẽ, đóng vai trò quan trọng trong việc giành chính quyền trong Tổng khởi nghĩa tháng Tám tại các tỉnh, thành phố, nhất là ở Sài Gòn và các tỉnh Nam Bộ.
Đầu tháng 8/1945, tình hình chuyển biến rất nhanh. Ngày 6/8/1945, Mỹ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima. Ngày 8/8/1945, Hồng quân Liên xô tiến công quân Nhật ở Đông Bắc Trung Quốc và nhanh chóng đánh bại gần 1 triệu quân của đạo quân Quan Đông của Nhật tại đây. Ngày 9/8/1945, Mỹ ném bom nguyên tử xuống thành phố Nagasaki. Ngày 15/8/1945, Nhật Hoàng công bố đầu hàng không điều kiện quân Đồng minh.
Hội nghị toàn quốc của Đảng đã họp tại Tân Trào, huyện Sơn dương, tỉnh Tuyên Quang từ ngày 13 đến ngày 15 tháng 8 năm 1945 để quyết định phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước. Ngày 16 tháng 8 năm 1945, tại đình Tân Trào, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng bộ Việt Minh đã khai mạc Đại hội Đại biểu Quốc dân, nay gọi là Quốc dân Đại hội Tân Trào. Đại hội đã tán thành chủ trương Tổng khởi nghĩa của Đảng Cộng sản Đông Dương và Tổng bộ Việt Minh; đồng thời nhất trí thông qua 10 chính sách của Việt Minh. Đại hội đã quyết định thành lập Uỷ ban dân tộc giải phóng Việt Nam do đồng chí Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư kêu gọi: “Hỡi đồng bào yêu quí! Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ra đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta… chúng ta không thể chậm trễ”.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhân dân cả nước đã đứng lên dưới ngọn cờ Việt Minh tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ ngày 14-8-1945 đến ngày 18-8-1945, giành thắng lợi ở vùng nông thôn đồng bằng Bắc Bộ, đại bộ phận miềnTrung, một phần ở miền Nam và các thị xã Bắc Giang, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Hội An - Quảng Nam. Ngày 19/8/1945, tổng khởi nghĩa thành công ở Hà Nội; ngày 23/8/1945, Cách mạng thành công ở Huế; ngày 25/8/1945, Cách mạng thành công ở Sài Gòn; đến cuối tháng 8 năm 1945, Cách mạng thành công ở các địa phương trong cả nước [2].
Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám là một cuộc cách mạng mang tính thời đại sâu sắc, là cuộc cách mạng vô sản, độc lập dân tộc gắn liền chủ nghĩa xã hội. Đây là thắng lợi của Nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, phù hợp xu thế thời đại, là thắng lợi của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.Thắng lợi vĩ đại này đã nâng cao tầm vị trí quốc tế của Việt Nam trong lòng các dân tộc trên thế giới, cổ vũ các dân tộc thuộc địa đấu tranh nhằm giải phóng, giành độc lập, tự do cho dân tộc.
Cách mạng tháng Tám để lại những bài học lớn, vô cùng quý báu và sâu sắc: Đó là cuộc cách mạng do một Đảng tiên phong lãnh đạo, có lý luận tiên tiến, có tư tưởng thống nhất, tổ chức chặt chẽ, có đường lối đúng đắn và phù hợp lòng dân để giữ vững vai trò lãnh đạo, phát huy được sức mạnh đại đoàn kết dân tộc. Cách mạng đã giành chính quyền về tay Nhân dân và giữ vững chính quyền bằng dựa chắc vào Nhân dân; phải biết nắm thời cơ và đề ra được những quyết sách chính xác, kịp thời nhân lên, tạo ra sức mạnh trong tiến trình cách mạng cả nước. Quê hương Tuyên Quang cách mạng Tân Trào sẽ mãi ghi dấu ấn lịch sử này, cùng chung với vận mệnh đất nước. Trong quá khứ, hiện tại và tương lai, Tuyên Quang sẽ luôn là điểm đỏ, dựa trên sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc để tạo ra những bước tiến phát triển vượt bậc cho quốc gia, dân tộc.
1. PGS.TS. Đinh Quang Hải, Bài học về phát huy sức mạnh đoàn kết từ cách mạng tháng tám, Tạp chí của Ban Tuyên Giáo Trung ương, 25/8/2015.
2. Ngô Vương Anh, Chớp thời cơ, kiên quyết phát động tổng khởi nghĩa, Nhân dân - Cơ quan Trung ương của Đảng Cộng sản Việt Nam - Tiếng nói của Đảng, Nhà nước và Nhân dân Việt Nam, 17/8/2022.
Đỗ Hồng Thanh