Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Tuyên Quang là đơn vị quản lý nhà nước về xuất bản, có thẩm quyền cấp giấy phép xuất bản cho các ấn phẩm không kinh doanh, cấp giấy phép nhập khẩu xuất bản phẩm nước ngoài không kinh doanh, cấp giấy phép xuất bản bản tin, thẩm định hồ sơ cấp phép xuất bản đặc san. Đối tượng xin cấp phép xuất bản xuất bản phẩm không kinh doanh chủ yếu là cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, đơn vị sự nghiệp, đơn vị lực lượng vũ trang, tổ chức kinh tế, doanh nghiệp. Ấn phẩm xin cấp phép xuất bản là tài liệu không kinh doanh. Nội dung chủ yếu bao gồm tài liệu tuyên truyền, cổ động phục vụ nhiệm vụ chính trị; tài liệu hướng dẫn học tập và thi hành các chỉ thị, nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước; tài liệu hướng dẫn kỹ thuật sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, các biện pháp phòng chống thiên tai, dịch bệnh và bảo vệ môi trường; kỷ yếu hội thảo, tờ rời, tờ gấp... Bình quân hàng năm Sở Thông tin và Truyền thông cấp hơn 100 các loại giấy phép trong lĩnh vực xuất bản cho các đơn vị, tổ chức trên địa bàn. Về Đặc san: Tỉnh Tuyên Quang hiện có 02 đặc san Người làm báo Tuyên Quang (Hội Nhà báo tỉnh) và Đặc san Văn hoá Tuyên Quang (Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch) là ấn phẩm do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp phép xuất bản hằng năm, xuất bản 04 số/năm. Về Bản tin: Trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang có 15 bản tin của các sở, ban, ngành, địa phương được cấp phép xuất bản. Nội dung của bản tin chủ yếu là thông tin về các hoạt động nội bộ, hướng dẫn nghiệp vụ của các cơ quan, đơn vị, tuyên truyền những chỉ thị, nghị quyết, văn bản chỉ đạo của các cấp, các ngành liên quan. Nhân lực sản xuất bản tin là cán bộ, viên chức, người lao động các cơ quan, đơn vị làm nhiệm vụ kiêm nhiệm. Kinh phí hoạt động hàng năm của các bản tin chủ yếu do ngân sách địa phương cấp. Hệ thống các bản tin đã được tăng cường về chất lượng nội dung tin bài và hiệu quả tuyên truyền.Tuy nhiên hình thức trình bày của một số bản tin cấp hội, hiệp hội trình bày chưa khoa học, chất lượng in ấn kém. Thiếu tính chuyên môn về xuất bản từ định hướng nội dung, tổ chức bản thảo đến khâu trình bày mỹ thuật, chế bản, in, phát hành.
Hàng năm, Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành kế hoạch tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Sách Việt Nam (21/4) trên địa bàn tỉnh. Các hoạt động hưởng ứng Ngày Sách Việt Nam, hệ thống trường học, hệ thống thư viện, lực lượng an ninh quốc phòng, các ngành, các địa phương, các tổ chức đoàn thể trên địa bàn thành phố đã triển khai nhiều hoạt động sôi nổi, thiết thực như: Hội sách Tuyên Quang; trưng bày, giới thiệu sách; giao lưu tác giả - tác phẩm; tổ chức quyên góp và trao tặng sách... Các hoạt động hưởng ứng Ngày sách Việt Nam trên địa bàn tỉnh thực sự đã trở thành ngày hội của những người làm công tác xuất bản, in, phát hành, được cộng đồng đón nhận, thu hút được sự tham gia của đông đảo bạn đọc và gắn kết sách với người đọc, tạo động lực góp phần làm thay đổi nhận thức cộng đồng về văn hóa đọc, nâng cao mức hưởng thụ văn hóa tinh thần của Nhân dân thành phố.
Trong triển khai thực hiện các quy định về lĩnh vực in xuất bản phẩm: Trên địa bàn tỉnh có 05 cơ sở in được cấp phép in xuất bản phẩm với doanh thu đạt hơn 7 tỷ đồng/năm; 01 cơ sở in gia công vàng mã được cấp giấy xác nhận hoạt động in, chủ yếu được bên Đài Loan cung cấp và nhập khẩu theo hợp đồng đã được ký kết với doanh thu trung bình đạt khoảng 152 tỷ đồng. Ngoài ra, còn có trên 300 cơ sở in khác, cơ sở photocopy. Hoạt động in trong tỉnh khá đa dạng, sản phẩm in tập trung vào các xuất bản phẩm, báo, bản tin, tài liệu tuyên truyền phục vụ nhiệm vụ chính trị, hóa đơn, sổ, sách, nhãn hàng hóa, bao bì, in quảng cáo... các cơ sở in đã chú trọng đến việc đầu tư máy móc, thiết bị, công nghệ hiện đại nâng cao chất lượng, giảm chi phí, thời gian in, hạ giá thành sản phẩm đáp ứng tốt nhu cầu của khách hàng và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho người lao động, thực hiện nghĩa vụ thuế đối với nhà nước góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của địa phương và tham gia các hoạt động an sinh xã hội. Một số cơ sở in đã khẳng định được uy tín, thương hiệu riêng trên thị trường.
Trong triển khai thực hiện các quy định về lĩnh vực phát hành (bao gồm phát hành xuất bản phẩm điện tử): Tỉnh Tuyên Quang hiện nay có Công ty cổ phần Sách và Thiết bị trường học Tuyên Quang đang thực hiện hoạt động phát hành xuất bản phẩm cung ứng chủ yếu các sản phẩm văn hoá, đã có định giá của nơi sản xuất, chủ yếu phục vụ cho năm học mới của các trường trên địa bàn tỉnh. Đáp ứng đẩy đủ nhu cầu sản phẩm văn hoá như: Sách, truyện, văn phòng phẩm, các mặt hàng lưu niệm, lịch… đảm bảo cung ứng đầy đủ thị phần mua của khách hàng. Lượng sản phẩm phát hành của Công ty trong 10 năm là 25 triệu bản sản phẩm tài liệu xuất bản phẩm, doanh thu đạt trên 233 tỷ đồng. Ngoài ra, còn có các cửa hàng sách tư nhân tại thành phố và trung tâm các huyện. Hiện 100% các đơn vị cấp huyện đã có mạng lưới phát hành tập trung chủ yếu ở trung tâm thành phố, trên địa bàn các huyện có đại lý, kiôt phát hành sách được phân bố đều trong tỉnh. Tổng số lao động ở các cơ sở phát hành sách trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang khoảng 50 lao động. Các cơ sở phát hành hoạt động theo đúng quy định Luật xuất bản.
Trên địa bàn tỉnh không có cơ sở nhập khẩu xuất bản phẩm để kinh doanh, hầu hết là các cơ sở phát hành xuất bản phẩm với quy mô nhỏ và được nhập từ các nguồn khác nhau. Các cơ sở phát hành đang hoạt động trên địa bàn tỉnh phần lớn có quy mô nhỏ, tập trung nhiều ở thành phố, các thị trấn. Các cơ sở phát hành cơ bản chấp hành tốt các quy định của pháp luật; chú trọng đến việc đa dạng hóa về chủng loại, nội dung, hình thức sản phẩm... phục vụ tốt nhu cầu của khách hàng và kinh doanh có hiệu quả.
Công ty Cổ phần Sách và Thiết bị trường học đang áp dụng phương thức phát hành tự chọn, các phương thức phát hành tiên tiến khác như: Qua mạng máy tính, thanh toán tự động chưa được áp dụng. Giai đoạn 2013 - 2022, các cơ sở phát hành là các hộ gia đình có tốc độ tăng trưởng khá đều, sản lượng sách, văn hoá phẩm, báo, tạp chí, tranh ảnh, bản đồ tăng bình quân 12- 15%/năm, sản phẩm lịch, văn hóa phẩm có tốc độ tăng trưởng cao hơn so với những năm trước.
Về phát hành báo chí: Bưu điện tỉnh là đơn vị chủ trì nhận đặt mua và chuyển phát báo chí Trung ương và địa phương đến địa chỉ độc giả trên địa bàn tỉnh; Phương thức vận chuyển qua xe thư chuyên ngành. Mạng lưới phát hành báo chí được tổ chức tại 100% các điểm Bưu điện Văn hoá xã, Bưu cục của Bưu điện trên địa bàn tỉnh. Thống kê kết quả phát hành xuất bản phẩm từ 2013 - 2022: Tổng số xuất bản phẩm phát hành (báo, tạp chí): 42.134.633 bản. Tổng số doanh thu: 31.292 tỷ đồng.
Nhìn chung, hoạt động xuất bản, phát hành các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cơ sở trên địa bàn tỉnh đã thực hiện theo đúng các quy định của pháp luật, từng bước nâng cao về chất lượng, tăng số lượng, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn, góp phần tích cực vào việc thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, Nhà nước, cơ bản đáp ứng nhu cầu đời sống tinh thần của xã hội, phục vụ có hiệu quả nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội của địa phương.
Bên cạnh đó, phương thức xuất bản còn nhiều bất cập, chủ yếu là xuất bản truyền thống, việc xuất bản điện tử chưa được quan tâm đầu tư đúng mức. Hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư phát triển của các đơn vị, doanh nghiệp trong lĩnh vực xuất bản, in và phát hành duy trì ở mức ổn định, ít đột phá. Cơ sở vật chất, trang thiết bị, công nghệ của các nhà xuất bản, đơn vị phát hành sách còn lạc hậu, chưa đáp ứng được yêu cầu hội nhập quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ. Một số cơ sở in chưa chủ động thực hiện đăng ký xác nhận hoạt động và một số cơ sở photocopy chưa thực hiện khai báo, đăng ký sử dụng máy photocopy màu, máy in có chức năng photocopy màu. Quy mô, năng lực hoạt động của các cơ sở in còn nhỏ, tiềm lực hạn chế nên chưa khai thác được những đầu sách có giá trị; tỷ lệ in sách liên kết còn cao…
Nguyên nhân của những hạn chế là do công tác quy hoạch, sắp xếp các đơn vị, doanh nghiệp trong lĩnh vực xuất bản, in và phát hành chưa phù hợp dẫn đến một số đề án, dự án, chính sách thực hiện chưa hiệu quả. Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động xuất bản chưa theo kịp với công nghệ mới
Trong thời gian tới, để nâng cao chất lượng thi hành pháp luật về xuất bản, tỉnh Tuyên Quang cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:
Đối với các cơ quan chủ quản, nhà xuất bản, cơ sở in, cơ sở phát hành: Chú trọng triển khai đồng bộ các giải pháp nâng cao chất lượng biên tập và hiệu xuất phát hành xuất bản phẩm ; tăng cường công tác quản lý, quản trị nội bộ; kiểm soát chặt chẽ quy trình xuất bản, quy trình liên kết xuất bản; thực hiện nghiêm túc quy định pháp luật về bản quyền trong hoạt động xuất bản để bảo đảm xuất bản các xuất bản phẩm đúng với tôn chỉ, mục đích hoạt động của từng nhà xuất bản, qua đó góp phần nâng cao chất lượng, nội dung của từng xuất bản phẩm. Chú trọng đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động xuất bản, phát hành nhằm phục vụ hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt là đối với việc đầu tư, phát triển mảng xuất bản điện tử, đưa ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị, điều hành, hoạt động chuyên môn của đơn vị. Phối hợp với các đơn vị liên quan phát triển hệ thống thư viện công cộng, điểm bưu điện văn hoá xã, câu lạc bộ sách, tủ sách dòng họ, gia đình...; tăng cường hoạt động quảng bá, hội chợ sách, tạo phong trào đọc sách trong Nhân dân, triển khai sâu rộng Ngày sách Việt Nam trên địa bàn tỉnh. Tăng cường hợp tác trong nước, khu vực và quốc tế nhằm thu hút các nguồn tài trợ, giúp đỡ về tài chính, kỹ thuật cho công tác nghiên cứu khoa học, đào tạo cán bộ, đầu tư thiết bị, công nghệ hiện đại ngành in - phát hành.
Đối với các cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản: Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến các chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, các văn bản quy phạm pháp luật về xuất bản đến các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực xuất bản, in và phát hành, các cơ quan có liên quan, các sở, ban, ngành, đoàn thể, các địa phương, đơn vị và nhân dân. Tổ chức định kỳ giao ban xuất bản giữa các cơ quan, đơn vị có hoạt động xuất bản với cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan định hướng về công tác tư tưởng. Xây dựng, bổ sung hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách cho hoạt động xuất bản, in, phát hành vừa thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, vừa thực hiện tốt hoạt động sản xuất kinh doanh theo cơ chế thị trường. Xây dựng quy chế phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, thường xuyên và phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm, quyền hạn cơ quan chỉ đạo, cơ quan quản lý nhà nước về xuất bản, phát hành. Đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước đối với hoạt động xuất bản, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trên thị trường xuất bản, phát hành sách của thành phố. Khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý xuất bản, in, phát hành tham gia học tập, bồi dưỡng nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; Phối hợp với các ngành có liên quan tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động xuất bản, xử lý kịp thời, nghiêm minh các sai phạm; ngăn chặn có hiệu quả nạn sách lậu, sách có chất lượng thấp... tác động tiêu cực đến đời sống xã hội./.
Mộc Miên