Hiện nay, thay vì chờ đủ tuổi lĩnh lương hưu, nhiều người lao động lại đăng ký nhận bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần. Tuy nhiên, việc nhận BHXH một lần được coi là “lợi trước mắt, hại lâu dài” bởi khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của người lao động sẽ bị hạn chế hơn rất nhiều so với hưởng lương hưu.
Ảnh minh họa: Tất Thắng
Lương hưu định kỳ được điều chỉnh tăng để đảm bảo giá trị, qua đó giúp ổn định cuộc sống: Tính từ năm 1995 đến nay, Nhà nước đã thực hiện 22 lần điều chỉnh lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng của người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng; theo đó, mức lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng của những người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng hiện nay đã tăng khoảng 21,5 lần so với mức lương hưu, trợ cấp BHXH tại thời điểm trước năm 1995. Trong 2 năm qua, dù tình hình kinh tế của nước ta có khó khăn nhưng lương hưu đã được điều chỉnh với mức chung là 7,4% từ ngày 01/01/2022. Điều này cho thấy, chính sách của Nhà nước rất quan tâm đến thu nhập của người hưởng lương hưu. Khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, người lao động (NLĐ) sẽ không được cộng nối thời gian đã đóng BHXH, mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, không có gì đảm bảo cho cuộc sống lúc tuổi già.
Quyền lợi Bảo hiểm y tế (BHYT): Người hưởng lương hưu được cấp thẻ BHYT miễn phí từ khi hưởng lương hưu đến khi chết với quyền lợi hưởng cao (mức hưởng BHYT của người nghỉ hưu là 95%, trong khi mức hưởng BHYT của người mua BHYT hộ gia đình là 80%). Trong giai đoạn tuổi già, nguy cơ đối mặt nhiều hơn với ốm đau, bệnh tật nên việc được chia sẻ phần lớn nguồn kinh phí khám chữa bệnh từ quỹ BHYT sẽ giảm bớt áp lực kinh tế cho con cháu của họ.
Chế độ tử tuất: Trong thời gian hưởng lương hưu, không may người hưởng lương hưu chết thì thân nhân sẽ được hưởng đầy đủ chế độ tử tuất, bao gồm:
Trợ cấp mai táng phí bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người hưởng lương hưu chết.
Trợ cấp tuất hàng tháng: Thân nhân người hưởng lương hưu được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng khi thuộc các trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 67 Luật BHXH năm 2014.
Đặc biệt, một người hưởng lương hưu chết thì số thân nhân được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng tối đa là 04 người.
Mức trợ cấp tuất hằng tháng đối với mỗi thân nhân bằng 50% mức lương cơ sở; trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng thì mức trợ cấp tuất hằng tháng bằng 70% mức lương cơ sở.
Trợ cấp tuất một lần (trong trường hợp không đủ điều kiện hưởng trợ cấp tuất hằng tháng): Mức trợ cấp tuất một lần đối với thân nhân của người đang hưởng lương hưu chết được tính theo thời gian đã hưởng lương hưu, nếu chết trong 02 tháng đầu hưởng lương hưu thì được hưởng 48 tháng lương hưu đang hưởng; nếu chết vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm 01 tháng lương hưu thì mức trợ cấp giảm đi 0,5 tháng lương hưu, mức thấp nhất bằng 03 tháng lương hưu đang hưởng (khi đó người lao động đã được hưởng lương hưu trên 7 năm).
Như vậy, có thể thấy, người tham gia BHXH khi hưởng lương hưu được hưởng rất nhiều quyền lợi trong quá trình hưởng lương hưu và ngay cả khi chết thì thân nhân của họ cũng được hưởng chế độ tử tuất với quyền lợi cao.
Riêng đối với người lao động đang đóng BHXH hoặc đang bảo lưu thời gian đóng BHXH mà bị chết thì thân nhân cũng được hưởng chế độ tử tuất (hằng tháng hoặc một lần). Mức trợ cấp tuất một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng BHXH trước năm 2014; bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho các năm đóng từ năm 2014 trở đi; mức thấp nhất bằng 03 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Trường hợp người lao động đã đóng BHXH bắt buộc đủ 12 tháng thì thân nhân còn được hưởng tiền trợ cấp mai táng phí bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người lao động chết.
Qua quá trình tổ chức thực hiện chính sách BHXH từ trước đến nay, có nhiều người đã hưởng chế độ BHXH một lần từ rất lâu rồi, khi về già muốn nộp lại khoản tiền trợ cấp BHXH một lần đã nhận để tiếp tục tham gia BHXH cho số năm còn thiếu để hưởng lương hưu nhưng không thể giải quyết được vì pháp luật hiện hành không có quy định.
Thời gian đóng BHXH chính là thành quả của quá trình lao động, là một khoản tích lũy của mỗi người khi còn sức khỏe, còn thu nhập để dành khi về già. Khi người lao động có lương hưu thì sẽ có nguồn thu nhập ổn định hằng tháng, bảo đảm cuộc sống để khi về gì tự chủ hơn trong cuộc sống của mình, không lệ thuộc vào gia đình. So với hưởng lương hưu thì nhận BHXH một lần là rất thiệt thòi cho người lao động.
Phan Thanh Bình