Người cao tuổi là nguyên khí Quốc gia, là tài sản quý báu và là nguồn lực vô giá với nhiều kinh nghiệm sống và nguồn tri thức vô tận để truyền đạt cho thế hệ trẻ.
Ảnh minh họa. Nguồn ảnh: Internet.
Tháng 10/1982, Liên hợp quốc tổ chức Đại hội thế giới lần thứ nhất về Người cao tuổi, họp tại Viên - Thủ đô nước Áo. Hơn 3000 đại biểu của các nước, các tổ chức phi chính phủ đã đến dự. Sau khi phân tích sâu sắc mọi mặt tình hình Người cao tuổi, Đại hội Viên đã chỉ ra những tiềm năng quý giá của Người cao tuổi và khẳng định tuổi thọ tăng, người cao tuổi là một nhân tố quan trọng của sự phát triển [1].
Người cao tuổi là đối tượng dễ bị tổn thương và được bảo vệ bởi pháp luật quốc tế về nhân quyền cũng như pháp luật của hầu hết các quốc gia trên thế giới. Ngày 14 tháng 12 năm 1990, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã chỉ định ngày 1 tháng 10 là Ngày Quốc tế Người cao tuổi (Nghị quyết 45/106). Năm 1991, Đại hội đồng đã thông qua Nguyên tắc của Liên hợp quốc về Người cao tuổi (Nghị quyết 46/91). Năm 2002, Hội đồng Thế giới lần thứ hai về già hóa đã thông qua kế hoạch hành động Quốc tế Madrid về lão hóa, nhằm ứng phó với những cơ hội và thách thức của già hóa dân số trong thế kỷ 21 và thúc đẩy sự phát triển của một xã hội cho mọi lứa tuổi. Năm 2022, Chủ đề chung cho Ngày Quốc tế Người cao tuổi của Liên hợp quốc là “Khả năng phục hồi của Người lớn tuổi trong một thế giới đang thay đổi”.
Cơ sở khoa học của các quyền kể trên được giải thích theo góc độ sinh học lão hoá. Lão hóa là kết quả của việc tích tụ nhiều tổn thương tế bào và phân tử theo thời gian. Các tình trạng phổ biến ở tuổi già bao gồm mất thính giác, đục thủy tinh thể và tật khúc xạ, đau lưng, cổ và viêm xương khớp, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, tiểu đường, trầm cảm và sa sút trí tuệ. Khi mọi người già đi, họ có nhiều khả năng gặp phải một số tình trạng cùng một lúc.Tuổi già cũng được đặc trưng bởi sự xuất hiện của một số trạng thái sức khỏe phức tạp thường được gọi là hội chứng lão khoa. Chúng thường là hậu quả của nhiều yếu tố tiềm ẩn và bao gồm ốm yếu, té ngã... Ngoài những thay đổi về mặt sinh học, lão hóa thường liên quan đến những chuyển đổi cuộc sống khác thích hợp hơn.
Hiện nay, mọi quốc gia trên thế giới đều đang có sự gia tăng cả về quy mô và tỷ lệ người cao tuổi trong dân số. Một thực tế là loài người trên toàn thế giới đang sống lâu hơn, từ sáu mươi tuổi và hơn thế nữa. Đến năm 2030, cứ 6 người trên thế giới thì có 1 người từ 60 tuổi trở lên. Tại thời điểm này, tỷ lệ dân số từ 60 tuổi trở lên sẽ tăng từ 1 tỷ vào năm 2020 lên 1,4 tỷ. Đến năm 2050, dân số thế giới từ 60 tuổi trở lên sẽ tăng gấp đôi (2,1 tỷ người). Số người từ 80 tuổi trở lên dự kiến sẽ tăng gấp ba lần trong giai đoạn 2020-2050,
Sau khi nhận được thông báo của Liên hợp quốc, ngày 1/10/1991, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước (nay là Chủ tịch nước) Võ Chí Công đã ra lời kêu gọi đồng bào cả nước nhiệt liệt hưởng ứng quyết định của Đại hội đồng Liên hợp quốc và khẳng định: “Chăm sóc người cao tuổi là một chính sách rất quan trọng của Đảng, Nhà nước ta”. Ngày 17/9/1992, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ) ra Chỉ thị số 332 về việc tổ chức Ngày Quốc tế Người cao tuổi, đã chỉ ra những việc các ngành, các cấp, các cơ quan đoàn thể phải làm trong dịp Ngày Quốc tế Người cao tuổi 1/10 hàng năm. Trong đó đã xác định, Ngày Quốc tế Người cao tuổi cần được tổ chức tốt, có sự chỉ đạo của các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể nhân dân, dưới sự chỉ đạo của các cấp ủy Đảng. Chính phủ ban hành Quyết định số 523/1995/QĐ-TTg cho phép thành lập Hội Người cao tuổi Việt Nam. Ngày 10/5/1995, Đại hội lần thứ nhất Hội Người cao tuổi Việt Nam tại Thủ đô Hà Nội Quyết định thành lập Hội Người cao tuổi Việt Nam. Ngày 27/9/1995, Ban Bí thư Trung ương Đảng (khoá VII) ban hành Chỉ thị 59/CT-TW về “Chăm sóc người cao tuổi”.
Ngày 23/11/2009, Quốc hội khoá XII thông qua Luật Người cao tuổi. Đây là niềm phấn khởi, tự hào của người cao tuổi Việt Nam. Báo cáo Chính trị tại Đại hội XI của Đảng tiếp tục xác định: “Quan tâm chăm sóc sức khoẻ, tạo điều kiện để người cao tuổi sống vui, sống khoẻ, sống hạnh phúc; phát huy trí tuệ, kinh nghiệm sống trong xã hội và gia đình”. Ngày 25/4/2015, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 544/QĐ -TTg, lấy tháng 10 hàng năm là Tháng hành động vì người cao tuổi Việt Nam.
Hiện nay, 100% xã, phường, thị trấn đã thành lập Hội Người cao tuổi cơ sở với trên 9,1 triệu hội viên, đạt 74% số Người cao tuổi trên toàn quốc. Đã có 1,6 triệu Người cao tuổi đủ điều kiện được bảo trợ xã hội hàng tháng, trong đó 1,53 triệu người cao tuổi từ 80 tuổi trở lên…Các cấp Hội Người cao tuổi đã thành lập 76.200 câu lạc bộ các loại hình, hấp dẫn người cao tuổi [2].
Những năm qua nhờ sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội và những thành tựu to lớn của sự nghiệp đổi mới, đời sống Nhân dân được cải thiện, tuổi thọ trung bình của nguời Việt Nam được nâng cao hơn. Các nhà xã hội học và chuyên gia dân số hiện nay cho rằng phải coi già hóa dân số là thành tựu xã hội to lớn của loài người và các quốc gia, phải quan niệm nhận thức người cao tuổi có vai trò và giữ vị trí hết sức quan trọng trong đời sống xã hội, người cao tuổi vừa là tấm gương để các thế hệ trẻ noi theo, vừa là kho kinh nghiệm, kho tàng văn hóa nghệ thuật, giá trị truyền thống tốt đẹp.
Vì vậy, cần phải có sự quan tâm, chăm sóc sức khỏe, chăm sóc tinh thần cũng như phát huy tối đa vai trò của người cao tuổi. Đó vừa là trách nhiệm của mỗi chúng ta đối với những bậc cha ông đã có những đóng góp lớn lao cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nhưng đó cũng vừa là quyền lợi của bản thân một khi bước vào giai đoạn “Lão” trong quy luật của đời người.
Đỗ Hồng Thanh
1. Phòng Lý luận chính trị - Lịch sử Đảng, Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM, Người cao tuổi là tài sản, là vốn quý của dân tộc, Trang tin điện tử Đảng bộ TP. Hồ Chí Minh, 01/10/2021.
2. Hà Thuỷ, Ngày quốc tế người cao tuổi 1/10: Hãy chung tay chăm sóc người cao tuổi, Báo Giáo dục và thời đại ,01/10/2020.