Nhận diện sự liêm, chính của cán bộ lãnh đạo, quản lý ở nước ta hiện nay
Sự liêm, chính là đặc trưng trong đạo đức cách mạng cần phải có của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở nước ta. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, liêm có nghĩa là trong sạch, không tham lam(1), không tham địa vị, tiền tài, không tham sung sướng. Người có đức liêm là người “quang minh chính đại, không bao giờ hủ hóa”(2). Chính có nghĩa là ngay thẳng, chính trực, “là thẳng thắn, đứng đắn”(3). Có thể thấy, nội dung cốt yếu của sự liêm, chính là sự ngay thẳng, đứng đắn, trong sạch, không tham lam trong mọi hoạt động của người cán bộ, đảng viên nói chung, của người cán bộ lãnh đạo, quản lý nói riêng. Liêm là gốc rễ, động lực để cán bộ rèn luyện, là cơ sở cho sự thẳng thắn, đứng đắn, cương trực (chính) của họ; Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ, “cây cần có gốc rễ, lại cần có ngành, lá, hoa, quả mới là hoàn toàn. Một người phải Cần, Kiệm, Liêm, nhưng còn phải CHÍNH mới là người hoàn toàn”(4).
Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng gặp mặt các đồng chí Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII_Ảnh: TTXVN
Thời gian qua, liêm, chính là yêu cầu được nhấn mạnh trong thực thi quyền lực nhà nước, đạo đức công vụ. Có thể nhận diện sự liêm, chính của cán bộ lãnh đạo, quản lý thông qua một số đặc điểm sau:
Một là, sự trong sạch, không tham lam, không tham nhũng và kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng.
Cán bộ lãnh đạo, quản lý trong sạch, không tham lam nghĩa là không tham tiền, tham của; không lãng phí, nhất là không tham nhũng công quỹ(5). Bên cạnh đó, thái độ không khoan nhượng với những hành vi tham nhũng, kiên quyết trong đấu tranh chống tham nhũng, trước hết là ở chính địa phương, cơ quan, đơn vị của người lãnh đạo, quản lý, cũng thể hiện rõ sự liêm, chính của họ.
Hai là, không tham vọng quyền lực, không dùng thẩm quyền được giao của mình để trục lợi.
Người tham vọng quyền lực được hiểu là người “say mê quyền lực một cách mù quáng”, vì mong muốn có được quyền lực mà sẵn sàng bất chấp tất cả, làm những việc vi phạm pháp luật, trái với đạo lý. Ở đây, có thể kể đến một số biểu hiện như: chạy chức, chạy quyền, chạy bằng khen, huân chương để “mua” danh tiếng, chạy quy hoạch cán bộ, quy hoạch cấp ủy, chạy phiếu bầu, nhất là chạy phiếu bầu vào cấp ủy trong đại hội Đảng các cấp… Không dừng lại ở đó, người tham vọng quyền lực còn sử dụng nhiều thủ đoạn, như “kéo bè, kéo cánh”, “cài cắm”, “bài binh bố trận” những người thân quen, cùng phe cánh với mình để củng cố địa vị, quyền lực, tạo lập “nhóm lợi ích” hoặc lật đổ người khác…
Cán bộ lãnh đạo, quản lý không tham vọng quyền lực, không dùng thẩm quyền được giao của mình để trục lợi, nghĩa là, trong bất cứ điều kiện, hoàn cảnh nào đều không được lợi dụng quyền lực mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho nhằm tìm kiếm, thu về cho bản thân, gia đình, người thân, “phe cánh” của mình những lợi ích vật chất (tiền bạc, tài sản…), lợi ích tinh thần (danh tiếng, địa vị…).
Ba là, không sợ gian khổ, hy sinh, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, quyết liệt trong hành động.
Cán bộ lãnh đạo, quản lý không sợ gian khổ, hy sinh, trước hết là không kén chọn việc để nhận về mình những phần việc nhẹ nhàng, thuận lợi hoặc chọn vị trí công tác có nhiều “bổng lộc”; khi được bầu vào cấp ủy, không tìm mọi cách để được đảm nhiệm các vị trí công tác thuộc các lĩnh vực được coi là “màu mỡ”, trong khi trình độ, năng lực của bản thân không phù hợp hoặc còn hạn chế; không tìm mọi cách né tránh những vị trí công tác vốn không có nhiều lợi ích. Chấp hành nghiêm sự phân công của cấp có thẩm quyền; luôn xung phong, sẵn sàng nhận nhiệm vụ khó khăn, ở những địa bàn phức tạp, nhiều gian khổ, có thể phải hy sinh; sẵn sàng chia sẻ, gánh vác những công việc nặng nề, phức tạp. Trước khó khăn, thử thách, kiên quyết không lùi bước, không “thối chí”, mà luôn là chỗ dựa vững vàng, là ngọn cờ quy tụ, tập hợp, phát huy trí tuệ tập thể, quyết tâm, quyết liệt vượt qua khó khăn, thử thách.
Bốn là, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám đổi mới, sáng tạo vì lợi ích chung, dám chịu trách nhiệm.
Trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành hoạt động của địa phương, cơ quan, đơn vị, khi xuất hiện những vấn đề mới, phức tạp, cán bộ lãnh đạo, quản lý phải có các quyết định, hành động kịp thời, đúng đắn, phù hợp, có hiệu quả. Nhìn từ mối quan hệ giữa quyền lực và trách nhiệm, đây cũng là biểu hiện tập trung của cán bộ lãnh đạo, quản lý thật sự liêm, chính; đồng thời, đặt ra yêu cầu, đòi hỏi rất cao đối với mỗi cán bộ lãnh đạo, quản lý về ý chí, bản lĩnh, tầm nhìn, tư duy sáng tạo và sự quyết đoán, quyết làm, dám chịu trách nhiệm về những quyết định của mình. Để làm được như vậy, cán bộ lãnh đạo, quản lý phải có đủ trình độ, bản lĩnh để vượt ra khỏi cách nghĩ, lối tư duy cũ với những lối mòn, giáo điều, dập khuôn, máy móc, phát triển tư duy sáng tạo trên cơ sở bám sát, dựa chắc vào cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn, không phiêu lưu, mạo hiểm, chủ quan, duy ý chí. Đồng thời, phải dũng cảm, dám nói đúng sự thật, không vì lợi ích cá nhân hay lợi ích gia đình, lợi ích nhóm, phe cánh… Dám nói phải đi đôi với dám làm và sẵn sàng chịu trách nhiệm về các quyết định của mình, không “tranh công, đổ lỗi”, đùn đẩy trách nhiệm cho cán bộ khác, cho tập thể và cho khách quan.
Năm là, có uy tín, tiên phong, gương mẫu, là hạt nhân đoàn kết trong tập thể và trong nhân dân.
Những cán bộ lãnh đạo, quản lý uy tín, làm việc đạt hiệu quả, chất lượng cao, đóng góp thiết thực vào sự phát triển chung của địa phương, cơ quan, đơn vị, bảo đảm lợi ích chính đáng cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân, được cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên và nhân dân tin yêu, mến phục.
Cán bộ lãnh đạo, quản lý tiên phong, gương mẫu học tập, rèn luyện để nâng cao trình độ về mọi mặt; nắm vững chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Tuyệt đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao; vận dụng sáng tạo lý luận cách mạng vào thực tiễn hoạt động lãnh đạo, quản lý để đem lại hiệu quả cao, vì lợi ích chung, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân; đấu tranh kiên quyết, có hiệu quả với những lời nói, việc làm sai; giữ gìn lối sống trong sạch, lành mạnh; luôn nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý và xây dựng phong cách làm việc khoa học, chuyên nghiệp. Chấp hành nghiêm các nguyên tắc tổ chức, hoạt động và kỷ luật của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quy chế, quy định của địa phương, cơ quan, đơn vị và nơi cư trú; vận động nhân dân thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tích cực xây dựng mối quan hệ mật thiết giữa Đảng và nhân dân. Không ích kỷ, gian dối, đố kỵ, thành kiến, trù dập người khác; luôn tạo điều kiện để những người từng mắc sai lầm, khuyết điểm có cơ hội để sửa sai và cống hiến cho tập thể, cho xã hội…
Để tập hợp và phát huy sức mạnh đoàn kết trong mỗi tập thể và toàn xã hội, mỗi cán bộ lãnh đạo, quản lý phải thực sự là hạt nhân đoàn kết trong tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị. Sự đoàn kết dựa trên các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quy chế, quy định của địa phương, cơ quan, đơn vị, với tình thương yêu đồng chí, đồng bào, tôn trọng lẫn nhau, vì sự tiến bộ, phát triển của mỗi cán bộ, công chức, viên chức, vì lợi ích của nhân dân và sự phát triển bền vững của đất nước.
Một số vấn đề đặt ra và những giải pháp bảo đảm sự liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở nước ta
Để những nội dung về sự liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý được triển khai thực hiện có hiệu quả trong thực tiễn, cần xây dựng, hoàn thiện chủ trương, chính sách, pháp luật, trong đó xác định rõ các mục tiêu, quan điểm, phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp nhằm tăng cường, củng cố sự liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý; cụ thể hóa nội dung về sự liêm, chính trong tiêu chuẩn chức danh cán bộ lãnh đạo, quản lý; coi trọng các tiêu chí về sự liêm, chính trong công tác tạo nguồn, quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý; bồi dưỡng, nâng cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọng, những nội dung cơ bản của sự liêm, chính cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý; thực hiện việc quản lý, kiểm tra, giám sát, đánh giá, khen thưởng, kỷ luật cán bộ lãnh đạo, quản lý về việc thực thi liêm, chính; tổ chức thực hiện có hiệu quả cơ chế giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, của truyền thông, báo chí và nhân dân đối với việc bảo đảm sự liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý…
Thời gian qua, cấp ủy các cấp ngày càng coi trọng thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về bảo đảm sự liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý. Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị được đẩy mạnh, tăng cường giáo dục, rèn luyện đạo đức liêm, chính; kiên quyết xử lý nghiêm những biểu hiện bất liêm, bất chính của cán bộ dù ở bất kỳ vị trí nào, không có vùng cấm, không có ngoại lệ. Đã cụ thể hóa và bước đầu xây dựng tiêu chuẩn cho các chức danh trong hệ thống chính trị, bao gồm cả những tiêu chuẩn về sự liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý(6). Việc xây dựng, hoàn thiện các quy tắc, chuẩn mực ứng xử, các quy định về trách nhiệm của người đứng đầu, nhất là khi để địa phương, cơ quan, đơn vị mà mình phụ trách xảy ra tham nhũng, lãng phí đã góp phần bảo đảm sự liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý.
Trong công tác cán bộ, tiêu chuẩn đạo đức liêm, chính và sự tín nhiệm là điều kiện tiên quyết để lựa chọn và bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo, quản lý. Theo đó, kiên quyết không bổ nhiệm cán bộ không đủ đức, không đủ tài, cơ hội chủ nghĩa; thực hiện nghiêm quy chế về thôi chức, miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý khi vi phạm, không còn đủ tín nhiệm. Có chế tài xử lý nghiêm những trường hợp chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ, chạy tội, chạy tuổi, chạy bằng cấp, chạy huân chương(7)... Công tác giáo dục, rèn luyện, bồi dưỡng đạo đức liêm, chính được đổi mới theo hướng ngày càng thiết thực, hiệu quả, với nhiều hình thức, biện pháp, như thông qua sinh hoạt chi bộ, sinh hoạt cấp ủy, các chương trình đào tạo của hệ thống trường chính trị, trong các nhà trường thuộc hệ thống chính trị, hệ thống giáo dục quốc dân. Qua đó, “làm cho mỗi cán bộ, đảng viên thấy rõ bổn phận và trách nhiệm của mình, luôn vững vàng trước mọi khó khăn, thách thức và không bị cám dỗ bởi vật chất, tiền tài, danh vọng; đấu tranh có hiệu quả với mọi biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, bệnh quan liêu, cơ hội, cục bộ, bè phái, mất đoàn kết nội bộ”(8).
Công tác kiểm tra, thanh tra đã phát hiện, xử lý và góp phần thay thế kịp thời những cán bộ lãnh đạo, quản lý yếu về năng lực, giảm sút đạo đức, uy tín. Trong giai đoạn 2012 - 2022, cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật hơn 2.700 tổ chức đảng, gần 168 nghìn đảng viên, trong đó có hơn 7.390 đảng viên bị kỷ luật do tham nhũng. Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương kỷ luật hơn 170 cán bộ cấp cao thuộc diện Trung ương quản lý, trong đó có 33 Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, hơn 50 sĩ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang. Riêng từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng đến nay, đã kỷ luật 50 cán bộ diện Trung ương quản lý, trong đó có 8 Ủy viên Trung ương Đảng và nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, 20 sĩ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang…(9). Cùng với kỷ luật của Đảng, các cơ quan nhà nước cũng tiến hành kỷ luật hành chính tương xứng, bảo đảm kịp thời, đồng bộ giữa kỷ luật của Đảng và kỷ luật của Nhà nước.
Bên cạnh những kết quả đạt được, quy định về chế tài xử lý hành chính tương ứng đối với các hành vi vi phạm về liêm, chính chưa được cụ thể hóa đầy đủ. Còn có vướng mắc, bất cập, chưa thống nhất trong việc xử lý những sai phạm liên quan đến công tác cán bộ. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chưa chú trọng đúng mức tới việc bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức liêm, chính.
Việc thực hiện tự phê bình và phê bình có nơi, có lúc còn mang tính hình thức. Tình trạng thiếu tự giác nhận khuyết điểm, đổ lỗi, nể nang, né tránh, ngại va chạm còn diễn ra ở nhiều nơi. Việc phân định thẩm quyền, trách nhiệm, mối quan hệ công tác của người đứng đầu với tập thể cấp ủy, lãnh đạo địa phương, cơ quan, đơn vị chưa rõ ràng. Công tác kiểm tra tổ chức đảng và đảng viên nói chung, cán bộ lãnh đạo, quản lý nói riêng về việc thực thi liêm, chính còn hạn chế, nhất là trong việc chủ động phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm… Việc kiểm tra, xử lý đối với tổ chức đảng để xảy ra tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ, đặc biệt là tình trạng chạy chức, chạy quyền và việc bổ nhiệm người nhà, người thân không đủ điều kiện, tiêu chuẩn, không đúng nguyên tắc, quy trình, thủ tục, thẩm quyền đã có chuyển biến, nhưng chưa đồng đều ở các cấp, hiệu quả chưa cao(10).
Việc bảo đảm sự liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở nước ta thời gian qua đặt ra một số vấn đề sau:
Thứ nhất, nhận thức và thực hành liêm, chính của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp còn chưa nghiêm, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đặt ra.
Nhận thức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp về vai trò, tầm quan trọng của việc bảo đảm sự liêm, chính còn chưa thật đầy đủ, chưa “trên - dưới một lòng”, “dọc - ngang thông suốt”, dẫn đến chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ. Một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý còn thiếu tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, thiếu quyết liệt trong bảo đảm thực thi liêm, chính trong hoạt động lãnh đạo, quản lý ở địa phương, cơ quan, đơn vị; thậm chí, một số ít sa vào chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, hẹp hòi, bị cám dỗ bởi lợi ích vật chất, tham vọng quyền lực, coi thường kỷ luật, kỷ cương.
Do đó, cần nhận diện sớm, đúng, đầy đủ các biểu hiện bất liêm, bất chính của cán bộ lãnh đạo, quản lý để chủ động đấu tranh, phòng tránh; thực hiện nghiêm, thực chất nguyên tắc tự phê bình và phê bình của đảng viên; nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng, nhất là công tác tự kiểm tra, giám sát ngay từ tổ chức cơ sở đảng; nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy các cấp, cán bộ, đảng viên về sự liêm, chính và tầm quan trọng của việc bảo đảm sự liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý; phát huy mạnh mẽ vai trò của việc tự học, tự rèn, tự tu dưỡng để củng cố, nâng cao sự liêm, chính của bản thân cán bộ lãnh đạo, quản lý.
Thứ hai, việc thể chế hóa, cụ thể hóa các nội dung về sự liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý còn chưa đầy đủ.
Việc thể chế hóa nội dung, các tiêu chí về sự liêm, chính còn chưa cụ thể đối với từng vị trí lãnh đạo, quản lý ở mỗi ngành, lĩnh vực, địa phương, cơ quan, đơn vị. Một số văn bản về công tác cán bộ mặc dù có đề cập đến tiêu chí về sự liêm, chính của cán bộ lãnh đạo, quản lý, nhưng lại không làm rõ những biểu hiện, cơ sở nhận diện, dẫn đến sự lúng túng trong việc đánh giá cán bộ. Bên cạnh đó, còn thiếu những quy định cụ thể nhận diện các hành vi bất liêm, bất chính và cách thức phân biệt, đánh giá mức độ của những hành vi này, dẫn đến hiệu quả thực thi chưa cao. Ngoài ra, bối cảnh, tình hình mới, yêu cầu mới của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, của công tác cán bộ, của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, những yêu cầu mới của sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước cũng đặt ra yêu cầu phải có sự điều chỉnh, mở rộng nội hàm về sự liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý. Theo đó, cần phát huy vai trò của cấp ủy các cấp, các cơ quan tham mưu, giúp việc cấp ủy trong việc cụ thể hóa các nội dung về sự liêm, chính và bảo đảm sự liêm, chính của cán bộ lãnh đạo, quản lý ở mỗi địa phương, cơ quan, đơn vị. Cụ thể hóa những nội dung này trong việc xây dựng và ban hành các nghị quyết, quyết định về cán bộ và công tác cán bộ. Trên cơ sở thấm nhuần sâu sắc lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng về cán bộ, công tác cán bộ, nắm chắc những tiêu chuẩn chung của cán bộ và tiêu chuẩn riêng của cán bộ lãnh đạo, quản lý và căn cứ vào nhiệm vụ chính trị của tổ chức đảng, địa phương, cơ quan, đơn vị, cấp ủy các cấp cần cụ thể hóa tiêu chuẩn liêm, chính của cán bộ lãnh đạo, quản lý gắn với vị trí việc làm của các chức danh.
Cán bộ xã Nậm Manh, huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu xuống từng bản hướng dẫn người dân cách chăm sóc vườn cây ăn quả, góp phần phát triển kinh tế, tăng thu nhập cho người dân_Ảnh: TTXVN
Thứ ba, việc thực hiện nội dung về bảo đảm sự liêm, chính trong các mặt của công tác xây dựng Đảng đạt kết quả chưa tương xứng với yêu cầu, nhiệm vụ.
Thời gian qua, trong các mặt của công tác xây dựng Đảng, nội dung về sự liêm, chính của cán bộ, đảng viên, nhất là của cán bộ lãnh đạo, quản lý từng bước được ghi nhận và đề cập khá toàn diện, song, các nội dung này được thực thi có hiệu quả chưa như mong muốn trên thực tế. Việc thực hiện trách nhiệm nêu gương của cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp còn thiếu chế tài để thật sự đi vào nền nếp, đạt hiệu quả thực chất. Một số tổ chức đảng, đảng viên chưa gương mẫu thực hiện xây dựng Đảng về đạo đức, trong đó có thực hiện liêm, chính. Công tác tuyên truyền mặc dù có nhiều đổi mới về nội dung, phương pháp, hình thức, song chưa tập trung xây dựng được nhiều gương điển hình cán bộ lãnh đạo, quản lý liêm, chính, để “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”. Trong một số vụ, việc liên quan đến sự liêm, chính của cán bộ lãnh đạo, quản lý mà dư luận quan tâm, việc cung cấp thông tin chính thống có độ trễ nhất định, làm giảm khả năng định hướng dư luận, thậm chí tạo ra sơ hở để các thế lực thù địch, phản động lợi dụng chống phá. Trong các khâu của công tác cán bộ, tiêu chí về sự liêm, chính mặc dù được thể hiện trong việc tạo nguồn, quy hoạch, đánh giá, bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo, quản lý, song chưa cụ thể hóa, khiến cho việc thực hiện đôi khi còn mang tính hình thức, chủ quan, cảm tính…
Để bảo đảm sự liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, cần đẩy mạnh xây dựng Đảng về đạo đức. Trong xây dựng Đảng về cán bộ, cần xác định rõ những tiêu chí, yêu cầu cụ thể của sự liêm, chính. Trong kiểm tra, giám sát, cần kiên quyết và tập trung xử lý nghiêm các hành vi bất liêm, bất chính của cán bộ lãnh đạo, quản lý, bảo đảm thực hiện tốt phương châm “vừa xây, vừa chống”, trong đó, “xây” là chủ yếu. Thực hiện tốt chính sách về đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng cán bộ lãnh đạo, quản lý; cải cách chế độ tiền lương, bảo đảm điều kiện vật chất và động viên tinh thần kịp thời, thường xuyên để họ thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ và không ngừng gìn giữ, nâng cao sự liêm, chính trong thực thi chức trách, nhiệm vụ. Kiểm soát chặt chẽ tài sản, thu nhập của cán bộ lãnh đạo, quản lý, bảo đảm minh bạch, khách quan, công bằng.
Thứ tư, việc phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, các cơ quan truyền thông, báo chí và nhân dân trong giám sát việc thực thi liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở một số nơi còn hạn chế.
Hiện nay, hệ thống tổ chức của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội đã được thiết lập ở tất cả các cấp; đồng thời, có quy định cụ thể về việc các tổ chức này tham gia giám sát, phản biện xã hội, trong đó có giám sát việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt. Tuy nhiên, “giám sát của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên ở một số nơi chưa thường xuyên, hiệu quả thấp”(11). Báo chí giám sát việc thực thi liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý thông qua sức mạnh của công luận đôi khi chưa được phát huy; còn thiếu cơ chế để người dân trực tiếp giám sát cán bộ, đảng viên thực chất, hiệu quả…
Trong thời gian tới, để tạo điều kiện thuận lợi cho Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tham gia giám sát sự liêm, chính của cán bộ lãnh đạo, quản lý, cần có cơ chế kết hợp một cách chặt chẽ, thực chất việc đánh giá của cấp ủy có thẩm quyền với đánh giá của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Theo đó, một mặt, cấp ủy các cấp cần xử lý có hiệu quả các kiến nghị sau giám sát của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội; mặt khác, bản thân các tổ chức này cũng cần đổi mới mạnh mẽ hơn nữa nội dung và phương thức hoạt động, chủ động thực hiện có hiệu quả chức năng giám sát theo quy định; duy trì các phong trào thi đua thật sự thiết thực để góp phần rèn luyện, phát triển sự liêm, chính của cán bộ lãnh đạo, quản lý ở tổ chức của mình.
Phát huy vai trò của các cơ quan truyền thông, báo chí trong giám sát và phản biện xã hội, trong điều tra, phát hiện các dấu hiệu vi phạm, sự bất liêm, bất chính của cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các cấp, các lĩnh vực. Đồng thời, chú trọng việc thực thi liêm, chính trong chính bản thân đội ngũ nhà báo.
Phát huy vai trò của nhân dân trong giám sát thực thi liêm, chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý thông qua việc nâng cao trình độ dân trí cũng như hiểu biết chính trị của người dân; kịp thời cung cấp những thông tin chính xác, khách quan, toàn diện, có tính định hướng, gắn với trách nhiệm giải trình của cán bộ lãnh đạo, quản lý. Đồng thời, tăng cường đấu tranh với các luận điệu xuyên tạc, sai trái, thù địch, nhất là trên không gian mạng./.
Theo TS. Lê Khánh Ly - PGS.TS Trịnh Thị Xuyến,
Tạp chí Cộng sản, Phó Viện trưởng Viện Chính Trị học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
------------------------
(1) Xem: Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 6, tr. 126
(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 5, tr. 292
(3), (4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 6, tr. 129, 129
(5) Điều 2 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 xác định 12 hành vi tham nhũng trong khu vực nhà nước do người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị khu vực nhà nước thực hiện bao gồm: 1) Tham ô tài sản; 2) Nhận hối lộ; 3) Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản; 4) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành nhiệm vụ, công vụ vì vụ lợi; 5) Lạm quyền trong khi thi hành nhiệm vụ, công vụ vì vụ lợi; 6) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi; 7) Giả mạo trong công tác vì vụ lợi; 8) Đưa hối lộ, môi giới hối lộ để giải quyết công việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc địa phương vì vụ lợi; 9) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn sử dụng trái phép tài sản công vì vụ lợi; 10) Nhũng nhiễu vì vụ lợi; 11) Không thực hiện, thực hiện không đúng hoặc không đầy đủ nhiệm vụ, công vụ vì vụ lợi; 12) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để bao che cho người có hành vi vi phạm pháp luật vì vụ lợi; cản trở, can thiệp trái pháp luật vào việc giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án vì vụ lợi
(6) Quy định số 214-QĐ/TW, ngày 2-1-2020, của Bộ Chính trị, “Về khung tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý” (thay thế Quy định số 90-QĐ/TW, ngày 4-8-2017, của Bộ Chính trị), đã đề ra các tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ lãnh đạo các cơ quan của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương và các tỉnh, thành phố. Đặc biệt, bổ sung tiêu chí “không trục lợi” đối với cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý, thể hiện tinh thần liêm, chính và nêu gương của cán bộ cấp chiến lược
(7) Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành các văn bản như: Quy định số 98-QĐ/TW, ngày 7-10-2017, của Bộ Chính trị, “Về luân chuyển cán bộ”; Quy định số 105-QĐ/TW, ngày 19-12-2017, của Bộ Chính trị, “Về phân cấp quản lý cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử”; Quy định số 179-QĐ/TW, ngày 25-2-2019, của Bộ Chính trị, “Về chế độ kiểm tra, giám sát công tác cán bộ”; Kết luận số 48-KL/TW, ngày 26-4-2019, của Ban Bí thư, “Về kết quả tự kiểm tra, rà soát thực hiện công tác cán bộ”; Quy định số 205-QĐ/TW, ngày 23-9-2019, của Bộ Chính trị, “Về việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền”; Quy định số 214-QĐ/TW, ngày 2-1-2020, của Bộ Chính trị, về “Khung tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý”; Kết luận số 71-KL/TW, ngày 24-3-2020, của Ban Bí thư, “Về xử lý sai phạm trong công tác tuyển dụng cán bộ, công chức, viên chức theo Thông báo Kết luận số 43-TB/TW ngày 28-12-2017 của Bộ Chính trị”...
(8) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. II, tr. 237
(9) Xem: “Hội nghị toàn quốc tổng kết 10 năm công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực giai đoạn 2012 - 2022”, Trang Thông tin điện tử Ủy ban Kiểm tra Trung ương, https://ubkttw.vn/danh-muc/tin-tuc-thoi-su/hoi-nghi-toan-quoc-tong-ket-10-nam-cong-tac-phong-chong-tham-nhung-tieu-cuc-giai-doan-2012-2022.html, ngày 30-6-2022
(10) Xem: Trần Đình Đồng: “Thực hiện hiệu quả Quy định về chế độ kiểm tra, giám sát công tác cán bộ”, Trang Thông tin điện tử Ủy ban Kiểm tra Trung ương, http://ubkttw.vn/nghien-cuu-trao-doi/-/asset_publisher/bHGXXiPdpxRC/content/thuc-hien-hieu-qua-quy-inh-ve-che-o-kiem-tra-giam-sat-cong-tac-can-bo, ngày 22-6-2020
(11) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. II, tr. 179