Việc tổ chức lễ cưới, lễ tang vừa kế thừa truyền thống phong tục, tập quán, mang bản sắc riêng của các dân tộc, vừa được cải biến ngày càng vǎn minh phù hợp với sự phát triển của xã hội. Tuy nhiên phong tục, tập quán ở một số nơi vẫn còn nặng nề, hủ tục lạc hậu gây tốn kém, lãng phí thời gian, tiền bạc. Có một số đám cưới, đám tang đã xảy ra tình trạng ngộ độc thực phẩm, hiện tượng cờ bạc trá hình gây mất trật tự an ninh - xã hội. Những tác động tiêu cực đó làm ảnh hưởng đến nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc, không còn phù hợp với xu hướng phát triển hiện nay.
Vì vậy, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang là việc làm cần thiết, thể hiện nhận thức về văn hóa của cộng đồng và năng lực quản lý, điều hành của các cấp ủy đảng, chính quyền...
Nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang - Chủ trương sát đúng
Ngày 17/7/2013, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Chỉ thị số 02-CT/TU về việc tăng cường thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang; Đề án số 02-ĐA/TU, ngày 23/5/2021 về tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Ủy ban Nhân dân tỉnh đã ban hành Quyết định số 550/QĐ-UBND, ngày 08/9/2021 về định hướng nội dung hương ước quy ước thôn, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang; Văn bản số 1234/UBND-THVX ngày 13/4/2022 về tăng cường thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp tích cực vận động, hướng dẫn người dân thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang thông qua việc ban hành các văn bản, tổ chức hội nghị, cuộc họp, các phương tiện thông tin đại chúng, pa nô, băng rôn, khẩu hiệu, hệ thống loa truyền thanh, hoạt động văn hóa, văn nghệ và lồng ghép trong các buổi sinh hoạt của thôn, bản, tổ dân phố…
MTTQ Việt Nam tỉnh Tuyên Quang tổ chức Hội nghị hướng dẫn công tác MTTQ tham gia thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang
Kết quả đạt được
Sau thời gian triển khai thực hiện, nhận thức của các cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các ban, ngành, đoàn thể được nâng lên; việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trên địa bàn tỉnh đang từng bước đi vào quy củ, được cán bộ, đảng viên và đại bộ phận quần chúng Nhân dân tích cực hưởng ứng.
Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh thành lập đoàn giám sát trực tiếp việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang tại một số xã, thị trấn và Ủy ban Nhân dân huyện Chiêm Hóa, Sơn Dương, Lâm Bình; tổ chức Hội nghị trực tuyến hướng dẫn, triển khai thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trên địa bàn tỉnh năm 2022 với 5.500 đại biểu tham gia; Biểu dương, khen thưởng 516 tập thể, cá nhân điển hình, tiêu biểu trong triển khai thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang; 07/07 huyện, thành phố, 138/138 xã, phường, thị trấn tổ chức gặp mặt với 6.655 đại biểu là Già làng, Trưởng họ, Trưởng thôn, Thầy cúng, Người có uy tím tiêu biểu trong thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang. Đến tháng 12/2022, toàn tỉnh có 1.305/1.733 (73%) thôn, bản, tổ dân phố thuộc 04 huyện Hàm Yên, Yên Sơn, Sơn Dương, Chiêm Hóa đã hoàn thành sửa đổi, bổ sung và ban hành quy ước thôn bản, tổ dân phố. 428/1.733 (27%) thôn, bản, tổ dân phố thuộc 03 huyện, thành phố Na Hang, Lâm Bình, thành phố Tuyên Quang đang sửa đổi, bổ sung.
Tiểu phẩm tuyên truyền về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang của MTTQ Việt Nam xã Minh Khương, huyện Hàm Yên
MTTQ Việt Nam huyện Chiêm Hóa tổ chức gặp mặt đại biểu tiêu biểu trong thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới việc tang
MTTQ Việt Nam phường Đội Cấn, thành phố Tuyên Quang tổ chức gặp mặt đại biểu thầy cúng tiêu biểu trong thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới việc tang
Xây dựng mô hình điểm trong thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang. Tiêu biểu: Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện Hàm Yên thành lập 03 mô hình điểm cấp huyện tại các xã Phù Lưu, Bằng Cốc, Thái Sơn; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện Na Hang, Chiêm Hóa làm tốt công tác tuyên truyền, vận động các gia đình là người dân tộc thiểu số mặc trang phục truyền thống của dân tộc khi tổ chức lễ cưới; tuyên truyền hạn chế ăn uống tại các đám tang, rút ngắn nghi thức đám tang, loại bỏ hủ tục rườm rà, tốn kém; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện Yên Sơn ký kết Chương trình phối hợp với Ủy ban Nhân dân xã Hùng Lợi và Hội thánh Hiệp Một ra mắt mô hình điểm "Tuyên truyền, vận động thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trong cộng đồng tín đồ Hội thánh Hiệp Một, xã Hùng Lợi".
Hội nghị gặp mặt và ra mắt mô hình điểm thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang xã Hùng Lợi, huyện Yên Sơn
Trong việc cưới: Cơ bản các địa phương trên địa bàn tỉnh đã thực hiện tốt các quy định về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, các đám cưới được tổ chức trang trọng, lành mạnh, tiết kiệm, văn minh, quy mô phù hợp với thuần phong mỹ tục, điều kiện kinh tế của gia đình, địa phương; việc đăng ký kết hôn được thực hiện đúng quy định của pháp luật. Tỉnh đoàn Tuyên Quang thông qua Chương trình công tác và quyết định giao chỉ tiêu công tác Đoàn hằng năm đã tập trung tuyên truyền và giao chỉ tiêu vận động đoàn viên thanh niên tổ chức cưới văn minh tiết kiệm (Đám cưới vui tươi, lành mạnh, không uống rượu bia, không sử dụng thuốc lá, không vi phạm an toàn giao thông...), thành lập và duy trì hoạt động các câu lạc bộ “Câu lạc bộ tiền hôn nhân”… Qua đó cho thấy, cán bộ, đảng viên cũng như người dân đã có ý thức trong thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới.
Đám cưới dân tộc Dao quần trắng tại xã Yên Lâm, huyện Hàm Yên
Đám cưới văn minh tiết kiệm của đoàn viên thanh niên xã Minh Khương, huyện Hàm Yên
Trong việc tang: gắn giữa các quy định của pháp luật với quy ước, hương ước khu dân cư và công tác tuyên truyền ở từng địa phương, việc thực hiện tang chay có nhiều chuyển biến. Chính quyền các địa phương đã thực hiện việc quy hoạch các nghĩa trang và vận động Nhân dân chôn cất người mất đúng nơi quy định, đảm bảo vệ sinh môi trường. Khi có người qua đời, các gia đình đều khai tử, báo cáo với chính quyền địa phương và khu dân cư để nhận được sự giúp đỡ của cộng đồng, của Ban tang lễ cùng với gia đình lo tang ma chu đáo, từ đó thắt chặt tình làng nghĩa xóm trong Nhân dân. Việc lưu giữ thi hài người quá cố trong gia đình thường trong vòng 48 giờ. Trong tang lễ, đa số gia đình tổ chức gọn nhẹ, hạn chế vòng hoa, bức trướng, ăn uống linh đình và giảm các hủ tục lạc hậu.
Hội nghị sơ kết công tác MTTQ tham gia thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới việc tang trên địa bàn tỉnh
Đống chí Nguyễn Hưng Vượng, Ủy viên BTV tỉnh ủy, trưởng Ban Dân vận Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Tuyên Quang trao bằng khen cho các tập thể tiêu biểu trong việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang tại Hội nghị
Hội nghị sơ kết công tác MTTQ tham gia thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới việc tang ctrên địa bàn thành phố Tuyên Quang
Bên cạnh những kết quả đạt được, trong quá triển khai, thực hiện vẫn còn tồn tại một số khó khăn: Một số đám cưới tổ chức linh đình, sử dụng loa đài với âm lượng lớn, quá giờ quy định; tình trạng hôn nhân cận huyết, tảo hôn ở một số đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn sảy ra. Trong việc tang, một số dân tộc thiểu số tổ chức đám tang duy trì hủ tục gây lãng phí tiền bạc; hiện tượng rải tiền vàng trên đường đi vẫn tồn tại…
Trước tình trạng đó, cần tăng cường vai trò lãnh đạo của các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Tập trung đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng trong cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và Nhân dân về ý nghĩa của việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội, coi đây là mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội của địa phương, đất nước trong tình hình mới.
Đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Các ngành chức năng tăng cường công tác quản lý nhà nước, thường xuyên kiểm tra việc tổ chức việc cưới, việc tang ở các địa phương, hộ gia đình, khu dân cư... kịp thời chấn chỉnh và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm pháp luật, những việc làm sai trái, những hiện tượng tiêu cực.
Những vấn đề liên quan đến việc cưới, việc tang luôn tồn tại và đồng hành trong đời sống tinh thần của mỗi gia đình và cộng đồng. Để thực hiện có hiệu quả chủ trương nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang mỗi cán bộ, đảng viên cần phát huy vai trò gương mẫu để tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện./.
Yến Chi