Hiệp định Giơnevơ về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương là sự kiện lịch sử trọng đại của Dân tộc Việt Nam

Ảnh minh họa: Tất Thắng

Hội nghị Giơnevơ (Thụy Sỹ) đã chứng kiến sự ký kết của Hiệp định vào ngày 20-7-1954, nhằm chấm dứt chiến tranh và khôi phục hòa bình ở Đông Dương. Hiệp định này cũng chấm dứt chế độ thực dân Pháp tại khu vực và công nhận độc lập của ba quốc gia Việt Nam, Lào và Campuchia. Ngày ký kết Hiệp định Giơnevơ trở thành một sự kiện lịch sử quan trọng, đánh dấu sự kết thúc chiếm đóng của thực dân Pháp và mở ra một giai đoạn mới cho ba nước đông dương Việt Nam, Lào và Campuchia.

Trước đó, vào tháng 01 năm 1954, ngoại trưởng của bốn nước Liên Xô, Mỹ, Anh và Pháp đã họp tại Beclin và quyết định tổ chức một hội nghị quốc tế tại Giơnevơ để giải quyết các vấn đề liên quan đến chiến tranh Triều Tiên và hòa bình ở Đông Dương.

Hội nghị Giơnevơ được khai mạc ngay sau khi Quân đội Nhân dân Việt Nam kết thúc chiến dịch tấn công thứ hai tại Điện Biên Phủ vào ngày 26-4-1954. Ban đầu, hội nghị tập trung vào vấn đề chiến tranh Triều Tiên và chưa thảo luận về Đông Dương. Tuy nhiên, sau khi tin tức về thất bại của thực dân Pháp tại Điện Biên Phủ được thông báo vào ngày 7-5-1954, vấn đề Đông Dương đã được đưa lên bàn nghị sự. Đại diện Việt Nam, do đồng chí Phạm Văn Đồng dẫn đầu, chính thức tham gia vào hội nghị và đề ra các đề nghị mang tính quyết định [1].

Trong quá trình đàm phán, cùng hai đồng minh lớn là Liên Xô và Trung Quốc với hai nước bạn Lào và Campuchia, Việt Nam đã phải đấu tranh với bốn bên tham gia khác là Anh, Pháp, Mỹ và chính quyền Bảo Đại. Tuy nhiên, với lập trường quyết tâm và khéo léo, đại diện Việt Nam đã đạt được sự ủng hộ rộng rãi từ dư luận quốc tế. Lập trường cơ bản của Việt Nam là tôn trọng hòa bình, độc lập, thống nhất, dân chủ và toàn vẹn lãnh thổ. Các đề nghị và quan điểm của Việt Nam đã được tiếp nhận và ủng hộ bởi nhiều quốc gia.

Với sự cố gắng không ngừng, cuối cùng vào ngày 20-7-1954, Hiệp định Giơnevơ về đình chỉ chiến tranh ở Đông Dương đã được ký kết. Hiệp định này được hình thành từ ba hiệp định đình chỉ chiến sự ở ba quốc gia và Tuyên bố cuối cùng của Hội nghị. Các quốc gia tham gia Hội nghị cam kết tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, Lào và Campuchia.

Theo Hiệp định Giơnevơ đã ký kết, đất nước tạm thời chia cắt thành hai miền, với vĩ tuyến 17 được xác định làm giới tuyến quân sự tạm thời. Miền Bắc được hoàn toàn giải phóng và bước vào quá trình khôi phục kinh tế,  xây dựng thành hậu phương vững chắc cho cuộc đấu tranh thống nhất nước nhà. Nỗ lực này tạo tiền đề cho việc đưa Miền Bắc từng bước tiến vào giai đoạn xây dựng Chủ nghĩa Xã hội.

Đây là thắng lợi to lớn của cách mạng ba nước Đông Dương; là cơ sở pháp lý quốc tế quan trọng để Nhân dân ta ra sức đấu tranh, củng cố hòa bình, thực hiện thống nhất, độc lập và dân chủ trong toàn quốc. Cần thấy rằng, đàm phán hòa bình tại Hội nghị Giơ-ne-vơ, năm 1954, chủ yếu diễn ra giữa Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Chính phủ Pháp, nhưng lại chịu sự tác động, thỏa hiệp, dàn xếp của các nước lớn. Vì thế, việc Hiệp định quy định Quân đội Pháp buộc phải rút hết khỏi Việt Nam là một thắng lợi quan trọng, quyết định việc hoàn thành cách mạng giải phóng dân tộc. Ngày 22-7-1954, trong Lời kêu gọi sau khi Hội nghị Giơ-ne-vơ thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ: Hội nghị Giơ-ne-vơ đã kết thúc. Ngoại giao ta đã thắng lợi to,... Chúng ta giành được thắng lợi to lớn. Nhân sự kiện này, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam ra Lời kêu gọi gửi đồng bào, cán bộ, đảng viên, chiến sĩ toàn quốc, khẳng định: Đạt được Hiệp định nói trên là một thắng lợi vĩ đại của Nhân dân và Quân đội ta... Đó là kết quả của chín năm kháng chiến của đồng bào toàn quốc từ Nam ra Bắc [2].

Qua việc đánh giá đúng tình hình và sử dụng linh hoạt các mối quan hệ với các cường quốc tham gia hội nghị, Việt Nam đã đạt được kết quả thuận lợi trên mặt trận ngoại giao. Điều này đã khẳng định vai trò quan trọng của Việt Nam và sự tự chủ trong việc xây dựng quan hệ đối tác với các quốc gia lớn.Trên cơ sở của Hiệp định Giơnevơ, Việt Nam tiếp tục xây dựng đất nước, thúc đẩy quá trình độc lập, thống nhất và phát triển đất nước .

Hiệp định Giơnevơ là thắng lợi trong cuộc đấu tranh ngoại giao bằng việc thực hiện sâu sắc các nghị quyết của Đảng, bằng đường lối đối thoại độc lập, tự chủ, bằng nội lực của dân tộc và sự đồng tình ủng hộ của dư luận tiến bộ trên thế giới; mang lại cho một tương lai tươi sáng. Hiệp định Giơnevơ là bài học còn mang tính thời sự nóng hổi cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa thời kỳ mở cửa kinh tế, hội nhập quốc tế hiện nay.

Đỗ Hồng Thanh

1. Đình Phương, Hiệp định Giơnevơ năm 1954 về đình chỉ chiến tranh, lập lại hòa bình Đông Dương, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, Hệ thống tư liệu- Văn kiện Đảng, 26/01/2018.

2. TS. Nguyễn Bình,  Hiệp định Giơ-ne-vơ – thắng lợi to lớn của cách mạng Việt Nam, Tạp chí Quốc phòng toàn dân, Cơ quan lý luận quân sự, chính trị của Quân ủy Trung ương và Bộ quốc phòng, 18/7/2014.