Xác định văn hóa là động lực quan trọng phát triển kinh tế - xã hội bền vững, Cấp ủy, chính quyền xã Thượng Nông, huyện Na Hang luôn quan tâm đến công tác bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số trên địa bàn.
Thượng Nông là xã vùng cao của huyện Na Hang; xã có 4.650 nhân khẩu/944 hộ, với hơn 95% lao động sinh sống chủ yếu bằng sản xuất nông nghiệp. Tổng diện tích tự nhiên của xã là 5.117,78 ha, trong đó đất nông nghiệp 4.915,49 ha; đất phi nông nghiệp 160,9 ha.
Là xã có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống (Tày, Dao, Mông…), những năm qua Đảng bộ xã luôn quan tâm đến công tác giữ gìn bản sắc văn hóa các dân tộc, coi đó là động lực, sức mạnh nội sinh để Thượng Nông phát triển bền vững, từng bước hội nhập.
Nhận thức đúng vai trò của văn hóa, Đảng ủy chỉ đạo Ủy ban nhân dân xã ban hành kế hoạch, triển khai thực hiện, tổ chức phổ biến, tuyên truyền, vận động người dân tích cực bảo tồn bản sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàn gắn với phát triển du lịch. Đồng thời tích cực tuyên truyền, phổ biến các văn bản của cấp trên về bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống; triển khai lồng ghép các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, các cuộc vận động, các phong trào như: Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa"; Cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư"; Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới,… Qua đó, đã cổ vũ, khơi dậy niềm tự hào về truyền thống văn hóa dân tộc, tạo bước chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của người dân về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc phát triển văn hóa, du lịch, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của xã nói riêng và của huyện Na Hang nói chung.
Công tác bảo tồn các giá trị văn hóa, trang phục của đồng bào dân tộc thiểu số; một số loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian, trò chơi dân gian; tục thờ cúng nghi lễ truyền thống, lễ hội được quan tâm, cụ thể: Thượng Nông đã thành lập được Câu lạc bộ thêu thổ cẩm thôn Thôm Luông; khôi phục nghề dệt thổ cẩm, bảo tồn kiến trúc nhà ở Làng cổ người Tày Bản Mù (thôn Đống Đa). Các trường học trên địa bàn xã khuyến khích học sinh là người dân tộc thiểu số sử dụng tiếng nói và mặc trang phục của dân tộc mình vào các ngày thứ 2 và thứ 5 hằng tuần. Hằng năm, các thôn tổ chức lễ hội lồng tông của dân tộc Tày, lễ hội của dân tộc Mông, dân tộc Dao, trong lễ hội người dân tham gia các hoạt động trò chơi dân gian như: Tung còn, đánh yến, đánh pao, đi cà kheo; kéo co; hát lượn, hát cọi, hát Then, hát Páo dung, thổi khèn Lá, khèn Mông,... thu hút đông đảo Nhân dân tham gia.
Thi kéo co tại Hội thao của xã
Đội văn nghệ biểu diễn
Phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao được duy trì và phát triển; các thiết chế văn hóa từng bước được đầu tư xây dựng. Hiện nay, xã duy trì 12 đội văn nghệ tại thôn, bản, trường học; 02 câu lạc bộ hát then đàn tính; 100% thôn có nhà văn hóa, nhà sinh hoạt cộng đồng và hệ thống truyền thanh không dây được đầu tư trang bị, từng bước đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tinh thần của nhân dân. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” gắn với Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới được triển khai đồng bộ, thường xuyên liên, cán bộ đảng viên và nhân dân tích cực hưởng ứng tham gia, chất lượng phong trào từng bước được nâng lên, một số hủ tục trong việc cưới, việc tang, các tệ nạn xã hội từng bước được xóa bỏ.
Bên cạnh đó, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, toàn diện, Thượng Nông gặp khó khăn trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Một số hộ dân tộc Mông từ bỏ tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên; một số giá trị văn hóa tốt đẹp của đồng bào dân tộc có biểu hiện mai một…
Công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc được Cấp ủy, chính quyền xã xác định là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết, thời gian tới Thượng Nông xác định tập trung thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp:
Một là, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy, chính quyền, sự phối hợp của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội và sự tham gia của các tầng lớp Nhân dân trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc trên địa bàn.
Hai là, nâng cao trách nhiệm hoạt động hiệu quả của Ban Chỉ đạo Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa"; kịp thời kiện toàn về tổ chức và hoạt động, đảm bảo các điều kiện cho Ban Chỉ đạo phong trào hoạt động thường xuyên. Thực hiện tốt công tác thi đua khen thưởng; xây dựng và nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến, thường xuyên tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Ba là, tiếp tục đẩy mạnh và nâng cao chất lượng phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao; quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, thiết chế nhà văn hóa, sân thể thao các thôn, bản theo lộ trình xây dựng nông thôn mới, xây dựng và củng cố các đội văn nghệ - thể thao và các câu lạc bộ hiện có, đẩy mạnh phong trào văn nghệ - thể thao ở các thôn, bản. Gắn kết các hoạt động văn hóa, thể thao với xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế du lịch; khuyến khích và phát huy vai trò của các nghệ nhân trong việc trao, truyền các loại hình văn hóa truyền thống.
Bốn là, hằng năm tổ chức tốt các cuộc liên hoan, hội diễn văn nghệ gắn với thi trang phục truyền thống của các dân tộc trên địa bàn. Lựa chọn các sản phẩm đặc sắc của các dân tộc để trình diễn, giới thiệu quảng bá tại chợ đêm Na Hang. Tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể thao giữa các dân tộc trong xã; đồng thời tăng cường giao lưu với các xã bạn, huyện bạn, tạo điều kiện cho văn hóa văn nghệ, thể thao nhân dân các dân tộc phát triển.
Năm là, tổ chức tốt các hoạt động tuyên truyền, quảng bá sâu rộng các giá trị văn hóa và việc bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc, các di tích lịch sử cách mạng và văn hóa hiện có, tiếp tục nghiên cứu sưu tầm câu chuyện cổ, các phong tục tập quán truyền thống văn hóa, các nhạc cụ, các làn điệu dân ca truyền thống của các dân tộc đã bị mai một.
Đào Việt Dũng