Đầu thế kỷ XX, trước ách thống trị tàn bạo của thực dân Pháp, phong trào yêu nước phát triển mạnh nhưng lâm vào khủng hoảng về đường lối và tổ chức cách mạng. Các phong trào yêu nước nổ ra rộng khắp nhưng đều rơi vào thất bại như: Phong trào Cần Vương; phong trào Đông Du, Duy Tân Hội, Việt Nam Quang phục Hội; chủ trương cải lương “khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh”… Trong bối cảnh đó, Nguyễn Ái Quốc đã ra đi tìm đường cứu nước, Người đã tiếp thu chủ nghĩa Mác - Lênin, tìm thấy con đường giải phóng cho dân tộc Việt Nam.
Sau nhiều năm bôn ba ở nước ngoài, ngày 21/6/1925 tại Quảng Châu (Trung Quốc) Nguyễn Ái Quốc đã sáng lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Đây là kết quả tất yếu của quá trình vận động cách mạng, đáp ứng nguyện vọng của quần chúng nhân dân, đặc biệt là tầng lớp thanh niên yêu nước.
Sự ra đời của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên năm 1925 dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Nguyễn Ái Quốc đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử cách mạng Việt Nam, tác động về tổ chức, tư tưởng và chiến lược cách mạng.
Tranh vẽ “ Nguyễn Ái Quốc giảng bài tại lớp huấn luyện cán bộ cách mạng Việt Nam tại Quảng Châu, Trung Quốc”. Ảnh tư liệu
Thứ nhất, sự ra đời của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên đặt nền móng cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam. Hội là tổ chức cách mạng đầu tiên vận hành theo lý luận Mác - Lênin tại Việt Nam, đưa chủ nghĩa Mác từ lý thuyết quốc tế vào thực tiễn dân tộc. Các lớp huấn luyện của đồng chí Nguyễn Ái Quốc tại Quảng Châu (1925 - 1927) đã đào tạo hạt nhân cán bộ cho ba tổ chức cộng sản đầu tiên (Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng, Đông Dương Cộng sản Liên đoàn). Nhiều học viên xuất thân từ Hội như các đồng chí: Trần Phú, Lê Hồng Sơn, Nguyễn Đức Cảnh… sau này trở thành những nhà lý luận, tổ chức và lãnh đạo chủ chốt trong quá trình thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vào đầu năm 1930. Do đó, Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ra đời là bước khởi đầu quyết định cho tiến trình “vô sản hóa” cách mạng Việt Nam, vượt qua giai đoạn khủng hoảng về đường lối đầu thế kỷ XX.
Thứ hai, sự ra đời của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên đã định hình mô hình cách mạng kiểu mới, gắn lý luận - tổ chức - quần chúng. Hội hoạt động theo mô hình cách mạng kiểu mới, gắn chặt ba yếu tố: Lý luận cách mạng (Mác - Lênin); Tổ chức chặt chẽ, có điều lệ, nội quy và hệ thống kỷ luật; Gắn bó mật thiết với quần chúng lao động, đặc biệt là thanh niên, công nhân và nông dân. Mô hình này sau đó được kế thừa và phát triển trong các tổ chức như: Đảng Cộng sản Đông Dương (1930), Đoàn Thanh niên Cộng sản (1931), Mặt trận Dân tộc Thống nhất,… Đây là cơ sở cho tư tưởng “cách mạng là sự nghiệp của quần chúng” - một điểm sáng đặc trưng trong chiến lược cách mạng Hồ Chí Minh.
Thứ ba, sự ra đời của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên đã khơi dậy và định hướng vai trò lịch sử của thanh niên trong sự nghiệp giải phóng dân tộc. Ngay từ tên gọi “Thanh niên”, Hội đã khẳng định rõ vai trò tiên phong - hành động - sáng tạo của lớp trẻ trong công cuộc cách mạng. Biến tầng lớp thanh niên tiểu tư sản thành những chiến sĩ giác ngộ lý tưởng cộng sản, có tổ chức, có lý tưởng và có mục tiêu cụ thể. Truyền thống ấy tiếp tục được kế thừa trong các phong trào thanh niên sau này như: Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương, Thanh niên cứu quốc, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh…
Thứ tư, sự ra đời của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên là bài học về kết hợp giữa tinh thần dân tộc và tư tưởng quốc tế. Hội Việt Nam cách mạng thanh niên được thành lập tại Trung Quốc, chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Quốc tế Cộng sản nhưng vẫn giữ vững mục tiêu “giải phóng dân tộc Việt Nam” làm trung tâm. Đây là bài học sâu sắc về bản lĩnh độc lập, tự chủ trong tư duy cách mạng, là nguyên lý mà Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục kế thừa trong suốt tiến trình đấu tranh và phát triển đất nước.
Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên là tổ chức tiền thân của Đảng đồng thời là phôi thai của một mặt trận dân tộc thống nhất. Hội Thanh niên khẳng định “công nông là gốc cách mệnh” nhưng luôn nhấn mạnh cách mạng là sự nghiệp của quần chúng. Hội không chỉ chủ trương đoàn kết thống nhất dân tộc mà còn mở rộng sự liên kết với các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới. Sự phát triển của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, nhất là trong phong trào “vô sản hóa” đã soi sáng và làm giàu thêm chủ nghĩa yêu nước truyền thống Việt Nam.
Sự ra đời và hoạt động của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên khẳng định công lao vĩ đại của lãnh tụ Hồ Chí Minh. Người là trụ cột trong việc hoạch định đường lối chiến lược cho cách mạng Việt Nam, đi tới xây dựng một phong trào cộng sản thống nhất, bảo đảm cho cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.
Sau một thế kỷ, Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên không chỉ là một “tổ chức cách mạng đầu tiên kiểu mới” mà còn là biểu tượng của tư duy cách mạng sáng tạo, tổ chức khoa học. 100 năm nhìn lại, vai trò của đồng chí Nguyễn Ái Quốc đối với Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên là một dấu ấn lịch sử sâu sắc, mang tính nền móng cho toàn bộ tiến trình cách mạng Việt Nam. Không chỉ là người sáng lập, Người còn truyền bá lý tưởng, tổ chức và đào tạo thế hệ cách mạng đầu tiên theo lập trường vô sản. Những giá trị tư tưởng và thực tiễn của Hội vẫn là bài học quý báu cho cách mạng và công tác thanh niên trước kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam hiện nay./.
Yến Chi
Tài liệu tham khảo:
(1) Tuyên ngôn của Đại hội toàn quốc lần thứ nhất Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, dẫn theo: Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1998, tr.98.
(2) Hồ Chí Minh toàn tập, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr.279, 288, 289.
(3) https://baotanghochiminh.vn