Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành sự quan tâm đặc biệt cho sự nghiệp giáo dục và coi trọng vai trò của người thầy.
Người khẳng định nghề dạy học là nghề vẻ vang nhất vì đào tạo những thế hệ góp phần xây dựng đất nước; thầy giáo tốt chính là những “anh hùng vô danh”. Bác yêu cầu người thầy phải có cả tài lẫn đức, phải gương mẫu, nhất là trước trẻ nhỏ, bởi “muốn cho học sinh có đức thì giáo viên phải có đức”. Người nhấn mạnh dạy học không chỉ truyền đạt kiến thức mà phải biết chọn cách dạy phù hợp để học trò “hiểu chóng, nhớ lâu, tiến bộ nhanh”. Người cũng căn dặn thầy cô phải đoàn kết, giữ mối quan hệ tốt với đồng nghiệp, học sinh và nhân dân để hoàn thành nhiệm vụ giáo dục. Tư tưởng “vì lợi ích trăm năm trồng người” của Bác cho thấy giáo dục là lĩnh vực không được phép sai lầm, bởi một người thầy kém có thể ảnh hưởng đến cả một thế hệ. Thấm nhuần lời dạy của Người, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm xây dựng đội ngũ nhà giáo, chăm lo chính sách và tôn vinh nghề dạy học, lấy ngày 20/11 hằng năm làm Ngày Nhà giáo Việt Nam để tri ân những người đang cống hiến cho sự nghiệp trồng người cao quý.
Bác Hồ với học sinh Trường Thiếu nhi vùng cao Tuyên Quang (tháng 3/1961) (ảnh Tư liệu)
Tại Tuyên Quang, vùng đất giàu truyền thống cách mạng, tư tưởng “vì lợi ích trăm năm trồng người” của Bác càng được soi sáng trong bối cảnh tỉnh thực hiện mô hình chính quyền hai cấp và sắp xếp đơn vị hành chính. Trong năm học 2024 - 2025 là năm học đặc biệt quan trọng, vừa là mốc tổng kết nhiệm kỳ phát triển kinh tế - xã hội, vừa mở ra giai đoạn mới sau hợp nhất địa giới Tuyên Quang và Hà Giang. Dù đứng trước nhiều khó khăn chưa từng có tiền lệ, toàn ngành Giáo dục vẫn nỗ lực vượt qua thách thức, phát huy tinh thần đoàn kết, chủ động và sáng tạo để hoàn thành nhiệm vụ năm học 2024 - 2025 với nhiều kết quả nổi bật.
Hệ thống trường lớp toàn tỉnh tiếp tục được tổ chức lại theo hướng tinh gọn, hiệu quả, phù hợp với thực tiễn vùng cao, vùng sâu, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, với tổng số 1.052 trường và 1.803 điểm trường lẻ sau hợp nhất. Công tác đầu tư cơ sở vật chất có sự chuyển biến mạnh: toàn tỉnh hiện có 17.231 phòng học, trong đó kiên cố đạt 70,7%; nhiều công trình trường học mới, đặc biệt là Trường Trung học phổ thông Chuyên Tuyên Quang tại địa điểm mới đã được đưa vào sử dụng, tạo động lực quan trọng nâng cao chất lượng giáo dục mũi nhọn. Các chương trình giáo dục mới, sách giáo khoa mới và tài liệu giáo dục địa phương được triển khai đồng bộ; 100% học sinh từ lớp 3 đến lớp 12 được học Tiếng Anh và Tin học; học bạ số và các nền tảng số trong quản lý giáo dục tiếp tục được mở rộng, khẳng định quyết tâm đẩy mạnh chuyển đổi số trong toàn ngành.
Chất lượng giáo dục ngày càng được củng cố. Ở bậc tiểu học, 98,3% học sinh hoàn thành chương trình; cấp Trung học cơ sở đạt 96,2% và Trung học phổ thông đạt 97,7%. Số lượng giải học sinh giỏi quốc gia tăng lên 74 giải, góp phần đưa giáo dục mũi nhọn của tỉnh tiếp tục khẳng định vị trí trên bản đồ tri thức cả nước. Công tác giáo dục thường xuyên, dạy nghề cũng ghi nhận nhiều điểm sáng với tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 64,8%, dự kiến lên 66,5% vào cuối năm 2025, vượt mục tiêu giai đoạn 2021 - 2025. Phía sau những con số ấy là sự nỗ lực không ngừng của hơn hai vạn giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục trên địa bàn tỉnh. Năm học qua, toàn ngành được bổ sung 1.072 chỉ tiêu tuyển dụng mới và 701 hợp đồng lao động chuyên môn, giúp từng bước giải quyết tình trạng thiếu giáo viên. Tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn tiếp tục tăng mạnh, đặc biệt ở bậc tiểu học và Trung học cơ sở. Phong trào thi đua “Dạy tốt - Học tốt”, “Mỗi thầy cô giáo là tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” được lan tỏa sâu rộng; hàng nghìn tập thể và cá nhân được tôn vinh, thể hiện sự tri ân xứng đáng với đóng góp của đội ngũ nhà giáo.
Học sinh luôn được truyền lửa từ những giờ dạy học đầy tâm huyết của các thầy cô trường THPT Chuyên Tuyên Quang
Tuy vậy, ngành Giáo dục Tuyên Quang vẫn đối mặt với những khó khăn đặc thù: Địa hình chia cắt khiến số điểm trường lẻ còn nhiều, tỷ lệ phòng học kiên cố thấp hơn bình quân cả nước; thiết bị dạy học hiện đại còn thiếu, nhất là phòng học trực tuyến và phòng máy vi tính phục vụ chương trình giáo dục phổ thông. Toàn tỉnh còn thiếu hơn 1.300 giáo viên so với biên chế được giao và gần 3.800 giáo viên so với định mức. Chất lượng giáo dục tại một số vùng dân tộc thiểu số, biên giới còn hạn chế do điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, rào cản ngôn ngữ còn khá lớn.
Những thách thức đó đặt ra yêu cầu cấp thiết cho giai đoạn 2025 - 2030: Đổi mới tư duy quản lý, đột phá thể chế, chuẩn hóa cơ sở vật chất, kiện toàn đội ngũ, đẩy mạnh chuyển đổi số và nâng chất lượng giáo dục toàn diện. Mục tiêu đến năm 2030: 100% phòng học kiên cố; 73% trường mầm non và 80% trường phổ thông đạt chuẩn quốc gia; tất cả giáo viên đạt chuẩn trình độ đào tạo; chất lượng thi tốt nghiệp và học sinh giỏi quốc gia nằm trong nhóm 25 - 30 tỉnh dẫn đầu cả nước. Đặc biệt, tỉnh quyết tâm xây dựng các trường nội trú tiểu học và Trung học cơ sở ở cả 17 xã biên giới, góp phần nâng cao dân trí, tạo nguồn nhân lực chất lượng, đồng thời củng cố thế trận quốc phòng - an ninh từ cơ sở.
Trong định hướng ấy, tư tưởng “dạy cũng như học phải chú trọng cả tài lẫn đức” của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là kim chỉ nam. Đổi mới giáo dục không chỉ là đầu tư vật chất, mà quan trọng hơn là xây dựng những người thầy có tâm sáng, tầm cao, có trách nhiệm, có khát vọng cống hiến. Một thế hệ học sinh giỏi tri thức, giàu nhân ái, có năng lực hội nhập chỉ có thể được hình thành khi người thầy giữ được ngọn lửa nghề, giữ trọn phẩm chất và đạo đức như lời Bác Hồ căn dặn.
Dương Thắm