Các Mác - nhà tư tưởng và nhân cách vĩ đại trên thế giới

Các Mác (1818 - 1883). Nguồn ảnh: dangcongsan.vn

Những tư tưởng của Các Mác đã góp phần làm thay đổi tư duy của một bộ phận những dân tộc chịu áp bức, từ đó giúp họ đứng lên giành lại độc lập và thoát khỏi cảnh lầm than. Sinh trưởng trong một gia đình trung lưu, ở tuổi 17, Các Mác tiếp thu nền giáo dục cổ điển, ông học tập một năm tại Khoa Luật thuộc Đại học Bonn và ảnh hưởng bởi triết lý của G.W.F Hegel mà sau đó chi phối phong trào Chủ nghĩa duy tâm Đức. Sau khi hoàn thành luận án tiến sĩ, ông chuyển sang nghề báo chí và bắt đầu cộng tác với tờ Rheinische Zeitung. Các Mác nhanh chóng trở thành chủ bút, nhưng bởi những tư tưởng cấp tiến chưa phù hợp với bối cảnh bấy giờ và sau đó ông phải chuyển về Paris. Tại đây ông đã phát triển hiệp hội lâu dài với Friedrich Engels (Ph.Ăng-ghen), đặt ra những suy luận về chủ nghĩa cộng sản mà ngày nay được gọi là “Các bản thảo ở Paris”. Khi tiếp tục phải chuyển đến Brussels, ông đã ghi chép lại những tư tưởng triết học phát triển. Vào năm 1846, Các Mác đã cùng Ph.Ăng-ghen viết “Hệ tư tưởng Đức”. Đây là văn bản đặt nền móng cho “Tuyên ngôn Đảng Cộng sản”…[ 1].

 Trong suốt những năm sau của cuộc đời cho đến khi ông qua đời vào năm 1883, Các Mác là người ủng hộ tích cực của Liên đoàn Cộng sản, mà sau này trở thành Quốc tế Cộng sản.

Chúng ta đã vô cùng may mắn khi được thừa hưởng tinh hoa mà Các Mác để lại. Điển hình trong số đó là “Tuyên ngôn của Đảng cộng sản” dù cách nay 170 năm, thể hiện trọn vẹn bản chất nhân văn cao đẹp của chủ nghĩa xã hội. Ý nghĩa thời đại của học thuyết Mác với những tiên lượng và giá trị trường tồn của nó, là luận cứ khoa học đầy sức thuyết phục, luôn thôi thúc chúng ta xây dựng khát vọng và tầm nhìn phát triển hướng tới một xã hội hiện đại, nhân văn, bao trùm và bền vững, vì con người, lấy con người làm trung tâm, do con người và giải phóng con người như một giá trị cốt lõi, phổ quát nhất của nhân loại.

Ngày nay, chủ nghĩa tư bản hiện đại mặc dù đã có sự thay đổi so với chính nó vào thời điểm mà C.Mác nghiên cứu nhưng vẫn có những khiếm khuyết nội tại không thể tự mình khắc phục. Bất bình đẳng xã hội vẫn tồn tại và ngày càng gay gắt ở ngay các nước tư bản giàu có; chênh lệch giàu nghèo giữa các nước phát triển và đa số các nước đang phát triển ngày càng trầm trọng. Xung đột, khủng bố, bạo lực và bất ổn xã hội vẫn diễn ra ở nhiều nơi trên thế giới. Ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức lớn của nhân loại. Học giả Allen W. Wood đã chỉ ra rằng: “Phần lớn mọi người đều cho rằng Mỹ là quốc gia giàu có nhất trên thế giới, nhưng đó cũng là quốc gia bất bình đẳng nhất trên thế giới: 400 người giàu nhất nước Mỹ sở hữu khối lượng tài sản cao hơn tổng số tài sản của 150 triệu người nghèo nhất. Những người giàu nhất chiếm 1% dân số nhưng lại sở hữu hơn 1/3 tổng lượng tài sản của toàn xã hội, vượt quá tổng lượng tài sản của những người có thu nhập thấp nhất nước Mỹ - đối tượng chiếm tới 95% dân số” [2 ]. 

Điều này càng chứng tỏ, lý luận của chủ nghĩa Mác về xã hội tư bản chủ nghĩa vẫn không có gì thay đổi và lý tưởng cao đẹp của chủ nghĩa xã hội vẫn giữ nguyên giá trị khoa học, thực tiễn.

Những nội dung trên dù mới là một phần nhỏ trong thành tựu mà Các Mác để lại. Nhưng cũng phản ánh phần nào lý do Các Mác được coi là một trong những bậc trí đức xuất chúng, bởi sự cống hiến cả cuộc đời mình vì tiến bộ của văn minh của nhân loại. Ông không chỉ có đạo đức, đức hạnh (“moral”), mà còn trang bị đầy đủ cả trí tuệ, tri thức (“intellect”), đủ khả năng hoạt động tư duy, lý giải và thấu hiểu các vấn đề hóc búa của xã hội. Nhớ đến ngày sinh của Các Mác, cũng là nhắc nhở mỗi chúng ta về việc trau dồi trí tuệ và đức hạnh, bởi hầu hết ai ai cũng có khả năng rèn luyện trí thông minh và lòng vị tha, yêu thương con người; đức tính giản dị và tấm lòng nhiệt huyết; ý chí vươn lên và năng lực lao động phi thường; lòng can đảm và sự khoan dung, độ lượng. Cuộc đời và những di sản tư tưởng của Mác đã đi vào lịch sử nhân loại với vị trí kiệt xuất trong hàng ngũ những vĩ nhân cũng bởi sự trau dồi không ngừng như thế. Đúng như Ph.Ăng-ghen khẳng định: “Tên tuổi Người, sự nghiệp của Người sống mãi nghìn thu!”. 

1- Thông tấn xã Việt Nam, Kỷ niệm 202 năm Ngày sinh Các Mác: Sức sống của Chủ nghĩa Mác trong thời đại ngày nay, Báo điện tử Ban cán sự Đảng Bộ nội vụ, 5/5/2020

2- Triết học và sự tham gia chính trị: Nhìn từ lĩnh vực công, do Allyn Fives và Keith Breen chủ biên, NXB Palgrave Macmillan, 2016 (theo nguồn phòng khai thác và phổ biến tin của Viện Thông tin khoa học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh).

Đỗ Hồng Thanh