Nhận thức cơ bản về chuyển đổi số quốc gia, phát triển chính phủ số, kinh tế số và xã hội số đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ mới

Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới ban hành chương trình hay chiến lược về Chuyển đổi số quốc gia, đưa Việt Nam trở thành quốc gia có nhận thức về chuyển đổi số song hành cùng các quốc gia tiên tiến trên thế giới. Đây là điều kiện thuận lợi để Việt Nam chủ động khai thác triệt để các cơ hội mà cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư mang lại và bứt phá vươn lên, thay đổi thứ hạng.
Cách đây hơn 20 năm, khi lần đầu tiên kết nối Internet, Việt Nam đã đặt những “dấu chân” đầu tiên trên một miền không gian hoàn toàn mới - không gian mạng. Kể từ đó đến nay, Việt Nam đã đi được một hành trình dài trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chuyển đổi số là cuộc chuyển đổi toàn diện từ không gian thực lên không gian số, cho phép đưa toàn bộ hoạt động lên không gian số. Cuộc dịch chuyển này diễn ra với tốc độ nhanh chóng theo ba trụ cột: Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Giống như khai phá những vùng đất mới, không gian mạng được mở rộng sẽ tạo dư địa và mở ra không gian phát triển mới cho đất nước.
Chuyển đổi số tác động sâu rộng, bao trùm lên tất cả các ngành, các lĩnh vực kinh tế - xã hội, góp phần tăng năng suất lao động, chuyển đổi mô hình hoạt động, kinh doanh theo hướng đổi mới sáng tạo, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia. Chuyển đổi số giáo dục sẽ đổi mới cách thức giảng – dạy truyền thống hướng tới phổ cập hoá và cá nhân hoá dịch vụ học tập suốt đời tới từng người học. Chuyển đổi số y tế sẽ cho phép người dân, thông qua các nền tảng số tiếp cận với dịch vụ y tế tốt nhất 24/7 từ những bác sỹ giỏi nhất, giải quyết vấn đề giảm tải cho các cơ sở y tế. Còn có rất nhiều ví dụ khác về các ngành, lĩnh vực có tiềm năng chuyển đổi số. Chuyển đổi số không phải là cuộc cách mạng của công nghệ mà là cuộc cách mạng về thể chế. Thể chế cần đi trước một bước và được điều chỉnh linh hoạt để chấp nhận những cái mới: công nghệ mới, sản phẩm mới, dịch vụ mới, mô hình mới. Chỉ có đổi mới sáng tạo, Việt Nam mới thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình.
Ở cấp độ quốc gia, chuyển đổi số là chuyển đổi chính phủ số, kinh tế số và xã hội số quốc gia. Ở cấp độ địa phương, chuyển đổi số là chuyển đổi sang chính quyền số, kinh tế số và xã hội số trên địa bàn của địa phương đó. Địa phương chuyển đổi số thành công sẽ đóng góp vào thành công chung của chuyển đổi số quốc gia. Do vậy, chuyển đổi số là nhiệm vụ cần sự vào cuộc quyết tâm của toàn hệ thống chính trị, triển khai xuyên suốt, đồng bộ từ cấp Trung ương đến địa phương.
Chuyển đổi số còn là cuộc cách mạng của toàn dân. Chuyển đổi số chỉ thực sự thành công khi mỗi một người dân tích cực tham gia và thụ hưởng các lợi ích mà chuyển đổi số mang lại. Chuyển đổi số mang trong mình sứ mệnh lớn lao, đó là phổ cập và cá nhân hoá các dịch vụ (như dịch vụ giáo dục, dịch vụ y tế, …) tới từng người dân để phục vụ người dân tốt hơn. Chuyển đổi số tạo ra cơ hội cho người dân ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo tiếp cận dịch vụ trực tuyến một cách công bằng, bình đẳng và nhân văn rộng khắp “không ai bị bỏ lại phía sau”.
Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã xác định phát triển kinh tế tư nhân ở hầu hết các lĩnh vực và kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế. Các nền tảng “Make in Viet Nam” sẽ gánh vác trên vai sứ mệnh lớn lao, đó là hỗ trợ các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ thực hiện chuyển đổi số, góp phần vào hiện thực hóa chủ trương lớn của Đảng về phát triển kinh tế tư nhân, tạo động lực mới thúc đẩy kinh tế quốc gia. 
Nếu coi chuyển đổi số là một vũ khí sắc bén để mở rộng không gian mạng quốc gia, thì an toàn, an ninh mạng sẽ là chiếc khiên vững chắc bảo vệ thành quả của chuyển đổi số. An toàn, an ninh mạng phải song hành và trở thành một phần không thể tách rời của chuyển đổi số.
Phát triển hạ tầng số an toàn (SAFE), tin cậy (TRUST), tạo niềm tin số cho xã hội khi tham gia vào các hoạt động trên không gian mạng, từ đó thúc đẩy kinh tế số, xã hội số phát triển. Trong năm 2021, mỗi người dân sẽ có cơ hội sở hữu một danh tính số và được xác thực khi tham gia vào các dịch vụ trực tuyến để bảo đảm an toàn và nâng cao mức độ tin cậy của các dịch vụ. Phổ cập định danh và xác thực điện tử sẽ góp phần tạo ra một không gian mạng quốc gia an toàn, văn minh và rộng khắp.

Ảnh minh họa

Đối với các địa phương, như tỉnh Tuyên Quang, quá trình chuyển đổi số, nhằm xây dựng chính quyền điện tử, chính quyền số phải được xác định là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu. Trong mối quan hệ với cải cách hành chính, cần xác định hiện đại hóa nền hành chính là đi trước, dẫn dắt; ứng dụng công nghệ thông tin là phương tiện hữu hiệu để hiện đại hóa nền hành chính, góp phần tạo bước đột phá trong cải cách hành chính của tỉnh. Để triển khai xây dựng chính quyền điện tử, hướng tới chính quyền số ở các địa phương đạt kết quả, cần thực hiện một số giải pháp như sau:
Thứ nhất, tăng cường sự quan tâm chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền trong việc xây dựng chính quyền điện tử, hướng tới chính quyền số là điều kiện tiên quyết để xây dựng thành công chính quyền điện tử. Cần xác định mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể về hiện đại hóa nền hành chính của địa phương trong chương trình tổng thể cải cách hành chính theo từng giai đoạn và hằng năm.
Thứ hai, chuyển đổi số thực chất là cách mạng về thay đổi phương thức làm việc. Chuyển đổi nhận thức đóng vai trò quyết định trong xây dựng chính quyền điện tử, hướng tới chính quyền số; vì vậy, cần thực hiện có hiệu quả công tác tuyên truyền về lĩnh vực này.
Thứ ba, dữ liệu được xác định là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá. Vì vậy, cần tập trung nguồn lực tạo lập dữ liệu số, có cơ chế chia sẻ để dễ dàng truy cập, đặc biệt là trên thiết bị điện thoại thông minh để người dân, doanh nghiệp sử dụng theo hướng nhanh chóng, chính xác, không giấy tờ, giảm chi phí.
Thứ tư, chuyển đổi kỹ năng số cho từng cán bộ, công chức, viên chức trong cơ quan chính quyền từ việc chỉ đơn thuần là kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin sang bổ sung thêm các kỹ năng về phân tích, xử lý dữ liệu để thích ứng với chính quyền điện tử, chính quyền số. Chú trọng phát triển kỹ năng số cho người dân, nhằm từng bước hình thành thế hệ "công dân điện tử" ở địa phương.
Thứ năm, tập trung phát triển hạ tầng số phục vụ các cơ quan nhà nước một cách tập trung, thông suốt. Tiếp tục xây dựng, phát triển các hệ thống nền tảng chính quyền điện tử, hướng tới xây dựng đô thị thông minh, tuân thủ kiến trúc chính quyền điện tử tỉnh đã được phê duyệt, cập nhật. Xây dựng hạ tầng kết nối băng rộng, sử dụng công nghệ tiên tiến; hình thành mạng diện rộng (WAN) của tỉnh trên nền mạng truyền số liệu chuyên dùng, bảo đảm kết nối liên thông và an toàn, an ninh mạng. Đầu tư xây dựng hoặc thuê sử dụng hệ thống hội nghị truyền hình trực tuyến đồng bộ, thông suốt ba cấp tỉnh, huyện, xã.
Thứ sáu, tăng cường công tác tuyên truyền về hiện đại hóa nền hành chính, về xây dựng chính quyền điện tử, chính quyền số; hỗ trợ, hướng dẫn người dân nâng cao sử dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính cũng như tham gia các hoạt động trong cuộc sống số hiện đại. Tạo điều kiện để các doanh nghiệp bưu chính viễn thông trên địa bàn tỉnh triển khai mở rộng cung cấp dịch vụ di động trên băng thông 4G, 5G.
Thứ bảy, bảo đảm các nguồn lực để triển khai thực hiện việc xây dựng chính quyền điện tử, chính quyền số.
Với sự quyết tâm của toàn hệ thống chính trị, sự quyết tâm, đồng lòng của mọi người dân, chúng ta tin tưởng rằng công cuộc chuyển đổi số sẽ đạt được các mục tiêu đặt ra, góp phần đưa nước ta tiến lên trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư để thực hiện hóa khát vọng về một Việt Nam hùng cường, vững mạnh như Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đề ra.

Cao Dũng