Văn hóa vừa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển kinh tế - xã hội. Văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội. Gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc đòi hỏi vừa coi trọng bảo tòn và phát huy giá trị bền vững, những tinh hoa văn hóa của cộng đồng các dân toochj Việt Nam vừa đấu tranh chống lạc hậu, lỗi thời trong phong tục, tập quán, lề thói cũ, khắc phục những mặt tiêu cực trong văn hóa ViệtNam. Bảo vệ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc phai gắn kiền với mở rộng giao lưu, hội nhập quốc tế về văn hóa, tiếp thu có chọn lọc cái hay, cái tiến bộ, hợp lý, khoa học trong văn hóa các dân tộc khác.
Ảnh minh họa. Nguồn ảnh: baotuyenquang.com.vn
Tuyên Quang là vùng đất có bề dày lịch sử, văn hóa. Với 22 dân tộc cùng chung sống tại Tuyên Quang, những nét đặc trưng của văn hóa các dân tộc đã kết đọng trong cộng đồng dân cư, tạo nên những sắc thái riêng biệt và trở thành những di sản văn hóa phong phú. Xác định việc giữ gìn và phát triển văn hóa là nhiệm vụ quan trọng, tỉnh đã luôn quan tâm xây dựng, phát triển văn hóa, con người, đáp ứng yêu cầu thưởng thức văn hóa tinh thần và xây dựng con người Tuyên Quang phát triển toàn diện.
Từ trong lao động, chiến đấu, với tình yêu quê hương, đất nước, đôi bàn tay khéo léo và tâm hồn phong phú, nhân dân các dân tộc Tuyên Quang đã sáng tạo, gìn giữ được một kho tàng văn hóa giàu bản sắc. Những đình, đền, chùa, miếu, thành quách, chuông bia, thần phả, ngọc phả; những câu chuyện cổ tích, tục ngữ, ca dao giải thích nguồn gốc dân tộc, phản ánh cuộc sống hằng ngày của người dân; những làn điệu Then, Gọi Sli, Lượn, Sình Ca...; các lễ hội Lồng Tông, Cầu Mùa, Cấp Sắc; những trò chơi dân gian tung còn, đẩy gậy, đánh yến...; những đường nét đẹp, tinh xảo, duyên dáng của hoa văn thêu trên những tấm thổ cẩm, vải, hàng mây, tre đan và đồ trang sức đã thể hiện sinh động, đặc sắc đời sống tinh thần của các dân tộc Tuyên Quang.
Nhiều di sản văn hóa của các dân tộc nơi đây đã được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia như: lễ hội Lồng Tông, hát Then của dân tộc Tày; lễ Cấp Sắc, hát Páo Dung của dân tộc Dao; hát Sình Ca của dân tộc Cao Lan; hát Soọng Cô của dân tộc Sán Dìu; lễ hội Đền Thượng, đền Hạ, đền Ỷ La; nghệ thuật trang trí trên trang phục truyền thống của người Dao đỏ...; đặc biệt “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái Việt Nam” được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Tuyên Quang cũng là nơi còn lưu giữ được nhiều công trình kiến trúc cổ, trong đó bia Bảo Ninh Sùng Phúc được công nhận là bảo vật quốc gia, cùng nhiều di tích được xếp hạng quốc gia như: thành Nhà Mạc, đền Hạ... Đặc biệt, với trí tuệ sáng tạo và đôi tay khéo léo, con người xứ Tuyên làm nên một lễ hội đặc sắc là lễ hội Thành Tuyên - điểm nhấn quan trọng trong phát triển du lịch, quảng bá con người, quê hương xứ Tuyên đến bạn bè, du khách gần xa được sách Kỷ lục Guinness Việt Nam xác nhận kỷ lục lễ hội có nhiều mô hình đèn Trung thu độc đáo lớn nhất Việt Nam.
Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” diễn ra sôi nổi, rộng khắp, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế hộ gia đình, xây dựng nông thôn mới…; thiết chế văn hoá ở cơ sở được quan tâm xây dựng từng bước đáp ứng yêu cầu tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, nâng cao mức hưởng thụ cho nhân dân. Năm 2020 toàn tỉnh có 92% thôn, bản, tổ dân phố đạt danh hiệu văn hóa. Tỷ lệ cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa đạt 97%. Các hoạt động: chiếu bóng lưu động, biểu diễn nghệ thuật, luân chuyển sách, báo, tạp chí về các tủ sách trong nhà văn hóa xã, nhà văn hóa thôn, bản, tổ dân phố phục vụ bạn đọc...; gắn phát triển văn hóa, văn học, nghệ thuật gắn với phát triển du lịch nhằm khai thác tiềm năng, thế mạnh về bản sắc các dân tộc trên địa bàn tỉnh để thu hút du khách, góp phần tạo nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Công tác bảo tồn, trùng tu, tôn tạo, quản lý, bảo vệ, phát huy giá trị di tích, tiềm năng văn hóa đạt được kết quả quan trọng; tôn vinh giá trị văn hóa, góp phần hình thành sản phẩm văn hóa - du lịch hấp dẫn, thúc đẩy phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh. Hoàn thành phục hồi, tôn tạo Khu di tích Đại hội II của Đảng tại xã Kim Bình, huyện Chiêm Hóa. Toàn tỉnh hiện có 43 lễ hội, trong đó có 04 lễ hội tôn giáo; 02 lễ hội cách mạng; 03 lễ hội văn hóa du lịch; 34 lễ hội dân gian; 635 di tích, trong đó 189 di tích xếp hạng cấp quốc gia, 260 di tích xếp hạng cấp tỉnh, 03 di tích xếp hạng quốc gia đặc biệt; 01 bảo vật quốc gia; 10 di sản văn hóa phi vật thể. Phục hồi, bảo tồn, tôn tạo 110/110 di tích thuộc Dự án đầu tư phục hồi, bảo tồn, tôn tạo di tích lịch sử cách mạng và kháng chiến (ATK) trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang.
Quan tâm phát triển toàn diện, đồng bộ các lĩnh vực văn hóa, môi trường văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa phong phú, đa dạng, giàu bản sắc dân tộc, văn minh, tiến bộ để tiếp tục gia tăng sức mạnh văn hóa tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội, góp phần tích cực lan tỏa sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam ra thế giới./.
N.T.B.H