Trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, cùng với Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhiều đồng chí lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước, lãnh đạo tiền bối tiêu biểu, đồng chí Tố Hữu đã ở và làm việc tại Tuyên Quang - Thủ đô Khu Giải phóng, Thủ đô kháng chiến. Tại đây, từ năm 1947 đến 1954 đồng chí có nhiều hoạt động đóng góp quan trọng cho kháng chiến thắng lợi.

Xã hội ngày càng phát triển, nhưng đồng bào dân tộc Mông ở Hàm Yên luôn giữ gìn và bảo tồn được những nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Ở Tuyên Quang, người có uy tín (NCUT) là những người đi đầu thay đổi nếp nghĩ, cách làm của bà con dân tộc thiểu số (DTTS). Họ là những cây “đại thụ” lan tỏa tinh thần trách nhiệm, nêu gương với cộng đồng. Bằng uy tín của bản thân, NCUT đã và đang góp sức xây dựng bản làng, thôn xóm ngày càng ấm no, giàu mạnh.

Nhân dịp kỷ niệm 134 năm Ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu (19/5/1890 - 19/5/2024), nhà văn Nguyễn Thế Kỷ đã ra mắt tiểu thuyết mang tên “Từ Việt Bắc về Hà Nội”. Đây là tập 3 nằm trong bộ tiểu thuyết “Nước non vạn dặm” của nhà văn do Nhà xuất bản Văn học cùng Công ty Cổ phần Văn hóa và Truyền thông Liên Việt ấn hành.

Cách đây 70 năm, từ ngày 13/3/1954, dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng Quân ủy, Bộ tư lệnh chiến dịch, các lực lượng vũ trang cách mạng đã nổ súng, mở đầu chiến dịch Điện Biên Phủ. Trải qua 56 ngày đêm chiến đấu kiên cường, ngày 7/5/1954, quân và dân ta đã đập tan toàn bộ tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, làm nên chiến thắng “Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, ghi một “mốc son chói lọi bằng vàng” trong lịch sử chống ngoại xâm hào hùng của dân tộc. Đóng góp vào thắng lợi vĩ đại đó có vai trò quan trọng của lực lượng dân công tỉnh Tuyên Quang.

Tháng 5/1945 trước những diễn biến của tình hình trong nước và quốc tế có lợi cho cách mạng Việt Nam, lãnh tụ Hồ Chí Minh đã quyết định chuyển từ Pác Bó (Cao Bằng) về Tân Trào (Tuyên Quang) để lãnh đạo phong trào cách mạng. Từ đây Tân Trào trở thành trung tâm căn cứ địa - Thủ đô khu giải phóng trong cách mạng Tháng Tám năm 194, nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quyết định vận mệnh của dân tộc.

Những năm gần đây, diện tích trồng cây ăn quả trên địa bàn tỉnh không ngừng tăng, đặc biệt là cây ăn quả có múi như cam, bưởi, từ đó cũng sản sinh ra nhiều “nghệ nhân” ghép cây. Nhờ những “nghệ nhân” ghép cây mà chất lượng, sản lượng cây ăn quả của tỉnh đang ngày một nâng cao, giúp người dân tăng thu nhập.

Thực hành tín ngưỡng Then có từ xa xưa, bắt nguồn từ nhu cầu hưởng thụ văn hoá văn nghệ của đồng bào Tày, Nùng khu vực miền núi phía Bắc. Then có ở nhiều nơi, nhiều dân tộc, duy chỉ khác nhau về tên gọi và nội dung, hình thức biểu hiện tuỳ theo đặc điểm của mỗi dân tộc, mỗi vùng. Then vừa là một loại hình nghệ thuật dân gian vừa là một sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng lâu đời, thể hiện tâm tư, khát vọng của con người về cuộc sống hạnh phúc, bình an, là chỗ dựa tinh thần, tạo dựng niềm tin để con người vượt qua những khó khăn, trở ngại trong cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào dân tộc Tày, Nùng ở Tuyên Quang.

Mỗi khi Tết đến Xuân về đồng bào dân tộc Tày trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang lại nô nức tổ chức Lễ hội Lồng tông (xuống đồng). Đây là lễ hội lớn nhất của người Tày thường diễn ra từ ngày mùng 5 đến ngày 15 tháng Giêng, cầu trời cho mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, mùa màng bội thu, đời sống ấm no.

Thôn Đồng Phai, xã Hợp Hòa (Sơn Dương) hiện nay có 113 hộ dân sinh sống, chủ yếu là dân tộc Dao Quần chẹt. Dù trải qua quá trình giao thao văn hóa giữa các dân tộc trong vùng, nhưng dân tộc Dao Quần chẹt ở Đồng Phai vẫn giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống của riêng mình. Đặc biệt là mặc trang phục truyền thống đã trở thành nét đẹp, sở thích, niềm tự hào của nhiều phụ nữ Dao Quần chẹt trong những dịp lễ, hội, Tết… ở Đồng Phai.

Huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang không chỉ có những nét đặc thù về điều kiện tự nhiên hiếm nơi nào có được, mà còn phong phú bởi nét văn hóa, ẩm thực độc đáo của các dân tộc, trong đó đặc sắc nhất phải kể đến món thịt lợn chua của đồng bào dân tộc Tày.

Người Tày ở Tuyên Quang vẫn gìn giữ, phát triển các nghề như: Đan lát, nghề mộc, nấu rượu, làm bún…Các nghề thủ công truyền thống được hình thành từ lâu đời, làm phong phú thêm hoạt động kinh tế, văn hóa đồng bào các dân tộc, rất cần được bảo tồn, gìn giữ.

Tuyên Quang là vùng đất sinh thành ra nhiều trò chơi dân gian, có ý nghĩa gắn kết cộng đồng sâu sắc. Các trò chơi dân gian đó đã và đang được đồng bào Tày nơi đây gìn giữ, truyền lại, nhất là trong dịp đón xuân năm mới.

Cọn nước ra đời bắt nguồn từ điều kiện tự nhiên, môi trường sống của người Tày, từ nhu cầu thủy lợi ở vùng cao. Người Tày ở Tuyên Quang cư trú chủ yếu ở các huyện vùng cao Na Hang, Lâm Bình, Chiêm Hóa. Bản làng của người Tày thường ở dưới chân núi, thung lũng, gần các dòng sông, suối, được bao bọc xung quanh bởi những dãy núi.

Dân tộc Sán Dìu ở Tuyên Quang sinh sống tập trung ở một số xã của huyện Sơn Dương, như: Sơn Nam, Ninh Lai, Thiện Kế. Dân tộc Sán Dìu có nhiều nét độc đáo về các nghi lễ như nghi lễ cúng cơm mới, cúng thần rừng, lễ Đại Phan... Đặc biệt, không thể không nói đến phong tục cưới hỏi.